Groningen maakt duidelijke keuze voor de fiets met Fietsstrategie

Groningen maakt met Fietsstrategie duidelijke keuze voor de fiets

Groningen is een echte fietsstad. Maar liefst 61 procent van alle vervoersbewegingen gaan per fiets, tegenover 36 procent per auto en 3 procent per bus. Dit is deels toe te schrijven aan het goede fietsklimaat. De stad is compact met korte fietsafstanden zonder hoogteverschillen. Maar ook al is de fiets in Groningen het handigste vervoersmiddel; ook hier nam vanaf de jaren ’50 het autogebruik toe. Begin jaren ’70 was er een ommekeer, met als belangrijkste beslissing de uitvoering van het Verkeerscirculatieplan in 1977. Sindsdien is dit concept steeds verder uitgewerkt. Er werden fietsbruggen, fietstunnels en fietspaden aangelegd en bij het hoofdstation en in de binnenstad kwamen betere en bewaakte fietsenstallingen, ontworpen vanuit de gebruiker. Er werden de afgelopen jaren ook steeds meer experimenten uitgevoerd: zoals tegelijk groen voor alle fietsers. Dit onderstreept dat de gemeente anders is gaan denken over de fiets. En deze lijn willen ze doorzetten. Naast fietsinfra vertaalt dit zich naar de gedragsbewuste fietser, die zich niet alleen laat leiden door bredere fietspaden, maar juist ook door innovatieve oplossingen en experimenten, gebaseerd op gedragsbeïnvloeding. “Er is meer nodig dan structureel beleid voeren op de fiets”, onderstreept Paul de Rook, wethouder bij de gemeente Groningen. “De stedelijke uitdagingen die voor ons liggen vragen om anders nadenken over de invulling van de stad. Om de leefbaarheid en bereikbaarheid te behouden gaan we meer inzetten op de fiets en een nieuwe schaalsprong maken. Dit gaat verder dan fietspaden aanleggen. Met een specifiek  fietsbeleid zet je de waarde van de fiets centraal.”

Grote stedelijke uitdagingen

In Groningen zijn files op de fietspaden, lange wachttijden voor verkeerslichten en onvoldoende stallingsruimte. Op langere termijn kan dit leiden tot meer autoverkeer en zwaardere belasting van het OV, en dat wil de gemeente voorkomen. In breder perspectief staat de noordelijke stad voor een aantal tal grote stedelijke uitdagingen. Zo groeit de stad van 200.000 door tot 225.000 inwoners in 2025, met daarnaast een krimpende regio waardoor mensen met de auto blijven komen. Voor deze groei moeten goede omstandigheden worden gecreëerd. Ook zijn er stevige afspraken gemaakt om de bereikbaarheid van de stad te garanderen, onder meer met de aanpak van de Zuidelijke Ringweg, het toekomstbestendig maken van het hoofdstation, investeringen in P+R en de invoering van een hoogwaardig OV-netwerk. De ambitie is om structureel bereikbaar te blijven, waarin de fiets een belangrijke rol kan spelen. Ook wil Groningen de gezondheid van haar inwoners verbeteren. Fietsen is gezond, sociaal en goedkoop en mensen gaan zich er fysiek en mentaal beter door voelen. Er wordt bijvoorbeeld veel onderzoek gedaan naar de relatie tussen bewegen en gezond ouder worden (Healthy Ageing). De stad leent zich goed voor dergelijke onderzoeken omdat experimenten gelijk in de praktijk uitgevoerd kunnen worden. Een andere uitdaging is zorgen voor een leefbare en economisch vitale stad. Goede fietsvoorzieningen kunnen hier een belangrijke bijdrage aan leveren. De fiets is het meest schone, duurzame en stille voertuig. Hierin investeren is zeer kosteneffectief. Want om dezelfde CO2 vermindering te bereiken met bijvoorbeeld meer openbaar vervoer, zijn veel hogere investeringen nodig. De grootste economische kansen voor de stad Groningen liggen in de kenniseconomie: kennisbedrijven en –instellingen zoeken elkaar op in aantrekkelijke steden met een bloeiende binnenstad, bruisend cultuurklimaat en een hoog voorzieningenniveau. Daarom is de ruimtelijke kwaliteit van groot economisch belang. Met de fiets kan de stad intensiever worden gebruikt en aantrekkelijk blijven. Tot slot is het een uitdaging om te zorgen voor een veilige stad, ook voor de fiets. De gemeente gaat op zoek naar oplossingen om waar nodig te ontvlechten en snelheidsverschillen in goede banen te leiden, vooral door kwetsbare fietsers extra te beschermen.

Tijd voor een schaalsprong

Om écht antwoord te geven op de stedelijke uitdagingen moet er nu een schaalsprong worden gemaakt. Dat betekent meer gebruikmaken van het zelf organiserend en lerend vermogen van de fietsers. Er worden kwaliteitsimpulsen gegeven, alternatieven geboden en ingezet op gedragsbeïnvloeding. Dit vertaalt zich niet naar strenge regulering, maar juist naar ondersteunen en stimuleren. Met experimenten wordt ontdekt wat wel en niet werkt, waar vervolgens de maatregelen op worden aangepast. Innovatieve oplossingen staan hierbij voorop, bijvoorbeeld met ICT en fiets. In de Fietsstrategie staan vijf strategieën, verduidelijkt met kompasprojecten. 

Strategie 1: de fiets eerst

Bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen maakt de gemeente een Fiets Effect Analyse om te borgen dat de fiets bij ontwikkeling vroegtijdig wordt meegenomen. De Rook licht toe: “Bij elk ruimtelijk voorstel wordt op voorhand zo’n fietsanalyse uitgevoerd, om aanpassingen én kosten achteraf te voorkomen.” Ook zorgt de gemeente dat beheer en onderhoud op orde is; zo worden de hoofdroutes van het fietsnetwerk voortaan met voorrang sneeuwvrij gemaakt.

Strategie 2: een samenhangend fietsnetwerk

Deze samenhang wordt op twee manieren geborgd: door integraal naar fietsverbindingen te kijken en door de fiets te benaderen als onderdeel van de totale vervoersketen. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen het hoofdnetwerk, gericht op de snelle en doorgaande fietser, en het basisnetwerk, ontsluitend en fijnmazig. Ook zijn de knelpunten in kaart gebracht.

Strategie 3: ruimte voor de fiets

De gevolgen van de groei worden aangepakt door verbetering van het fietsnetwerk en door het maken van nieuwe Slimme Routes. Daarnaast krijgt de fiets letterlijk meer ruimte op verscheidene locaties.

Strategie 4: fietsparkeren op maat

Goede stallingsmogelijkheden zijn onmisbaar. Daarom worden de fietsenstallingen in de binnenstad uitgebreid en worden in de wijken autoparkeerplaatsen vaker opgeheven voor extra fietsparkeerruimte. Ook wordt er meer geëxperimenteerd, om te leren wat wel en niet werkt. “Een goed voorbeeld van integraal inzetten op goede fietsvoorzieningen is de voorgenomen verbouwing van het hoofdstation”, vertelt De Rook. “Aan de noordkant is geen ruimte voor de fiets. De stallingen worden dan ook aan de achterkant gesitueerd. Werd eerder het fietspad ernaartoe naast de weg aangelegd; in het ontwerp is onder het station een fietstunnel aangebracht die aansluit bij het fietsnetwerk. De ontbrekende schakels worden ingevuld.”

Strategie 5: Groningen Fietsstad

De gemeente wil het verhaal van Groningen Fietsstad duidelijk en permanent promoten en heeft hiervoor een campagne met onder meer de website 050fietsstad.nl ontwikkeld. Om een toename van het woon-werk en recreatief fietsgebruik te stimuleren, maar ook om ernaar toe te werken dat fietsers zich actiever en bewuster gaan gedragen. De Rook: “We willen Groningen Fietsstad internationaal op de kaart zetten en experimenten mogelijk maken. Het speciaal ontworpen logo komt op elk fietsverkeerslicht en wordt echt van de stad Groningen. Het is daarmee niet alleen een beleidsstuk, maar ook een duidelijke campagne. We merken nu al dat het tot veel enthousiasme bij de ‘Stadjers’ leidt.”

Concreet uitvoeringsprogramma

De komende tijd gaat de gemeente Groningen de Fietsstrategie verder uitwerken in een concreet uitvoeringsprogramma, dat voor de zomer van 2015 klaar zal zijn. “Hiervoor gaan we eerst een prioriteitenlijst opstellen”, vertelt De Rook. “De werken hier op volle kracht aan; de eerste concepten zijn inmiddels klaar.”

Workshop op het Nationaal Fietscongres - 18 juni Utrecht

De gemeente Groningen verzorgt de workshop ‘De slag van goed bezig naar meer’ op het Nationaal Fietscongres. Meer informatie en aanmelden op www.nationaalfietscongres.nl!

Lees meer over trends en ontwikkelingen en de vertaling naar gemeentelijk beleid in de nieuwste editie van Verkeer in Beeld!