Het succes van de Park & Bike Goutum

Leeuwarden Vrij-Baan refereert aan een veertigtal infrastructurele en mobiliteitsprojecten in en rond de stad Leeuwarden, ingezet om de bereikbaarheid van Leeuwarden met een looptijd van 10 jaar (van 2010 tot 2020) te verbeteren. Gemeente Leeuwarden, Rijkswaterstaat en provincie Fryslân werken hierin samen. Met betere bereikbaarheid blijft Leeuwarden een sterke hoofdstad, banenmotor en het economisch- en cultureel centrum van Friesland. Het programma beslaat in totaal ongeveer 750 miljoen euro. De talloze projecten zijn in 2010 gebundeld in Vrij Baan omdat er vanuit het bedrijfsleven behoefte ontstond naar heldere communicatie omtrent de infrastructurele werkzaamheden en bereikbaarheid. In de eerste fase is vooral de buitenring van Leeuwarden aangepakt. Denk aan De Haak, het Drachtsterplein, de Overijsselselaan bij Techum en de Westelijke invalsweg. In de tweede fase, die loopt van 2015 tot 2018, wordt de Stadsring onder handen genomen (zoals het Europaplein, de Julianastraat en het Valeriusplein), maar ook de Westelijke invalsweg fase 2.

Tal van fietsvoorzieningen gerealiseerd

Ook voor de fietser is al veel gerealiseerd. Zo zijn onder het Drachtsterplein vier en onder het Oostergoplein een fietstunnel aangelegd. Ook bij de herinrichting van de Europaweg komen fietstunnels. Van der Meer: “Vanuit het Beleidsplan Richtingwijzer Fiets brengen we de binnenstad op orde. Zo worden de hoofdfietspaden in asfalt uitgevoerd en voldoende breed gemaakt, wordt er voldoende groen aangelegd en hanteren we een actief strooibeleid.” Sinds 2010 heeft de binnenstad van Leeuwarden twee bewaakte fietsenstallingen, waar goed gebruik van wordt gemaakt. Ook het stationsgebied wordt onder handen genomen. Er wordt momenteel gewerkt aan het Ontwikkelkader Stationsgebied om het aantal fietsenstallingen hier te verdubbelen: van 1500 naar 3000 bewaakte plaatsen. Na realisatie kunnen fietsers hier de eerste 24 uur gratis parkeren, daarna wordt waarschijnlijk een tarief van 50 cent per dag gehanteerd. Hier wordt waarschijnlijk nog differentiatie in aangebracht. Denk aan een weekendtarief voor studenten die van vrijdagmiddag tot zondagavond hun fiets willen stallen. Overigens zijn aan de achterzijde van het station nog 1000 onbewaakte, gratis stallingen beschikbaar. De Friese hoofdstad merkt, net als de rest van Nederland, dat het steeds drukker wordt op de fietspaden. “De Schrans is het drukste punt: hier passeren dagelijks zo'n 17.000 fietsers. Ook merken we dat het aantal e-bikes blijft toenemen.”

Ondertekening mobiliteitsconvenant

In 2010 is de regio Leeuwarden gestart met mobiliteitesmanagement en in samenwerking met de (destijds) Taskforce Mobiliteitsmanagement aangesloten bij Werk Slim, Reis Slim, wat in mei 2010 resulteerde in de ondertekening van het eerste mobiliteitsconvenant. Inmiddels zijn 50 bedrijven bij het convenant aangesloten. Samen gaan ze voor 10 procent minder auto’s in de spits, door slimmer te werken en te reizen. Minder, anders, of op andere tijden reizen verlaagt het aantal autokilometers en verbetert de bereikbaarheid van Leeuwarden. “Hier hoort ook het stimuleren van het fietsgebruik bij”, aldus Van der Meer. “Zo zijn we begonnen met Rij 2 op 5, waar werknemers gestimuleerd worden minimaal twee keer per week de fiets naar het werk te pakken en stimuleren we het gebruik van e-bikes. Een aantal bedrijven biedt werknemers daarnaast nog de mogelijkheid een renteloze lening af te sluiten voor de aanschaf van een e-bike. We zien een duidelijke groei in het fietsgebruik. Stimulerende activiteiten als het aanbieden van extra’s en beloningen dragen hier zeker aan bij. Zo krijgen forensen die in het ‘bikkelseizoen’ - de winter - de fiets pakken bijvoorbeeld een gratis onderhoudsbeurt. Voor mensen die een langere afstand moeten afleggen biedt de Park & Bike een goed alternatief. Mensen kunnen hun auto gratis aan de rand van de stad parkeren en met de fiets de laatste kilometers afleggen.” In eerste instantie werden er 30 fietskluizen geplaatst, maar dat is in het najaar van 2014 uitgebreid met nog eens 20 kluizen. De belangrijkste incentives voor werknemers zijn geldbesparing en de gezondheidsvoordelen. In 2015 wil de gemeente Leeuwarden echter van het ‘gratis’ imago af. In de tweede fase, die van 2015 tot 2017 loopt, wordt het concept herzien. Van der Meer legt uit: “Het concept wordt echt vraaggericht. Wil een bedrijf een fietskluis, dan kunnen we fietsboxen voor vijf fietsen faciliteren. We hebben in de bestemmingsplannen een aantal locaties aangewezen die zich hier goed voor lenen. Dat we bedrijven laten meebetalen aan de voorzieningen is nieuw en kan een drempel opwerpen. Maar we hopen dat de afname in een stroomversnelling komt als ze eenmaal het straatbeeld sieren. Jaarlijks betalen bedrijven een vast bedrag van 300 euro voor de kluis en nog eens 100 euro per fiets. Na 2 tot 3 jaar wordt de werknemer eigenaar van de fiets. Voor ons biedt dit voordeel omdat we van het onderhoud af zijn, wat het concept ook voor ons betaalbaar maakt. We hopen dat de Park & Bikes in 2018 zelfvoorzienend zijn, dan stappen wij als overheid uit de keten. De gemeente faciliteert dan alleen nog de plek.” Wat adviseert Van der Meer andere gemeenten die overwegen een Park & Bike te realiseren? “De P&B is bij uitstek geschikt voor middelgrote steden. Denk aan Alkmaar of Deventer. Als de afstand van de stedelijke rand naar de bestemming niet meer dan een kwartier fietsen bedraagt, kan het concept goed werken. Feit blijft echter dat iedere stad en regio om maatwerk vraagt. Kies vooral de beste en meest kansrijke oplossingen voor je stad.”

Beter Benutten

Vijftig procent van de kosten die het project Werk Slim, Reis Slim met zich meebrengt worden gesubsidieerd vanuit het landelijke Beter Benutten programma. De regio Leeuwarden participeert hierbij ook in de projecten rond Intelligente Transport Systemen (ITS). Sinds december 2014 is de real-time reistijdmeting in en rond Leeuwarden operationeel. Uiteraard wordt dit ook gemonitord, wat weer kansen biedt voor verkeersmanagement. Zo kan er op de nieuw geplaatste DRIP's advies worden uitgebracht, maar kan de open data ook worden gebruikt door de vijf reisinformatie apps die onder de Beter Benutten vlag zijn ontwikkeld. Van der Meer: “We zijn momenteel het plan van aanpak voor Beter Benutten 2 aan het afronden. Zodra dit gereed is kunnen we aan de uitvoering beginnen.”

Dit artikel is verschenen in de februari editie van Verkeer in Beeld magazine