‘Als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg’

Cleverland is een jong bedrijf – inmiddels drie jaar oud – en niet per se eenvoudig in een hokje te vatten. “We zijn een ingenieurs- en adviesbureau”, vertelt adviseur mobiliteit Mark van Baaren, maar het is duidelijk dat het bedrijf het land vooral slimmer wil maken door integraal naar vraagstukken op gebied van mobiliteit, duurzaamheid en assetmanagement te kijken.  

“Gemeenten staan voor grote opgaven”, vertelt Van Baaren, “ze willen verduurzamen, er moeten woningen gerealiseerd worden, de openbare ruimte moet klimaatadaptief worden ingericht en ze hebben te maken met mondige burgers met hoge verwachtingen. Ondertussen zien we ook dat de traditionele manier van werken leidt tot een traditionele inrichting. Simpel gezegd: als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg. Wij staan een andere, slimmere werkwijze voor.” 

“We zien al jaren dat de ongevallencijfers niet dalen. Het laaghangende fruit is nu wel geplukt en we moeten nu dus andere maatregelen treffen dan de maatregelen die eerder wel succesvol waren. We moeten daarbij niet uit het oog verliezen dat mobiliteit een middel is, geen doel op zich. Als je de mens centraal zet bij het (her)inrichten van de openbare ruimte, kun je ook heel anders naar die ruimte kijken. Je kunt, om de snelheid verlagen, om de paar honderd meter een drempel aanleggen, maar je kunt ook de weg versmallen en zo de beleving van de weggebruiker veranderen, die de openbare ruimte minder als weg maar meer als bijvoorbeeld woonstraat zal ervaren. Tegelijkertijd kun je door meer groen in de vrijgekomen ruimte aan te leggen werken aan klimaatadaptatie. Zo creëer je een prettige omgeving.” 

Adviseur assetmanagement Douwe Schoonderwaldt noemt een voorbeeld: “We kregen vanuit een gemeente de vraag om te onderzoeken hoe we het areaal aan verhardingen konden verkleinen om zo de beheerskosten te reduceren. Daar hadden we heel letterlijk naar kunnen kijken: waar liggen de parkeervakken, waar kunnen we die weghalen, enzovoort. Maar wij kozen voor een integrale aanpak. In het beleid stond al dat de verhouding tussen verharding en groen al ‘fifty fifty’ moest zijn. Dat hebben we breder getrokken, door voor te stellen om éenrichtingsstraten in te richten, fietsstraten aan te leggen waar auto’s te gast zijn en in te zetten op fietsmobiliteit en minder brede rijstroken voor de auto. Daarmee kan je zowel de wegen versmallen, afscheid nemen van verharding en meer groen realiseren en natuurlijk nemen we daar dan ook gewoon de overbodige parkeervakken in mee.” 

Verder kijken dan de neus lang is 

De adviseurs van Cleverland kijken graag verder dan de neus lang is. “Beyond Thinking noemen wij dat. We hebben veel specialismen in huis, dat is handig”, aldus Schoonderwaldt. Hij grijpt terug op het voorbeeld over de gemeente met de wens om minder verharding in het gebied te hebben. “Door dat vanuit een brede blik aan te vliegen, kun je niet alleen assetmanagement verbeteren, maar ook de snelheid verlagen door de weg te versmallen, de vrijkomende ruimte anders benutten en zo meerdere vliegen in één klap slaan.” 

Van Baaren: “Beleving is altijd heel belangrijk. Dat geldt voor de inwoners, maar ook voor de weggebruiker. Op een snelweg ga je geen dertig rijden, dat voelt onnatuurlijk. Aan de andere kant voelt het niet goed om in een smal woonstraatje 120 te rijden. Die wisselwerking tussen beleving en snelheid is veel bepalender dan alleen maar vanuit een traditionele verkeerskundige blik naar een weg kijken.” 

Gemeenten zijn sectoraal georganiseerd 

Een probleem voor een echte integrale benadering is nog wel de verzuiling binnen overheidsorganen en de versnippering van budgetten. “Als er een nieuwe richtlijn is voor het ‘reduceren’ van de prestatie van de weg – zoals het inrichten van een GOW30 – dan kun je dat heel technocratisch organiseren. Bordje, drempeltje, dat is soms de Pavlov-reactie bij gemeenten”, aldus van Baaren.

Schoonderwaldt vult aan: “Onze intrinsieke motivatie is om breder en integraal te kijken. Nieuwe richtlijnen bieden ook kansen om anders naar de omgeving te kijken, dat is slimmer dan om dat niet te doen. Lastig is wel dat veel gemeenten nog sectoraal georganiseerd zijn en er druk nodig is om integraal te kijken. Budgetten zijn ook sectoraal verdeeld, waardoor het voor de afdeling mobiliteit niet aantrekkelijk is om extra geld uit te geven aan de omgeving van de weg. Het is daarom goed om inzichtelijk te maken welke geldstromen er zijn en hoe je daar kruisbestuivingen kunt realiseren. Misschien blijkt dat de afdeling instandhouding dan kan bijdragen aan de wensen van afdeling mobiliteit bijvoorbeeld en vice versa.” 

Van Baaren: “Een andere manier van denken is nodig. We willen meer ruimte voor groen, meer biodiversiteit, een prettige leefomgeving; en dat heet dan ‘de weg afwaarderen’. Maar je waardeert de weg niet af, alleen de functie van de auto op die weg. Andere mobiliteiten én de omgeving waardeer je juist op.’ 

Dit artikel verscheen in Trends 2023, meegezonden met de printeditie van MobiliteitsPlatform nr. 4. Meer lezen van Trends 2023? Ga naar onze digitale bibliotheek.