7 tips mobiliteitsmanagement door gedragsbeïnvloeding

1. Mensen apen elkaar na.

Iemands eigen mening of houding bepaalt het gedrag vaak slechts ten dele. Het oordeel en voorbeeld van anderen in zijn of haar omgeving speelt ook een belangrijke rol. Als Piet vindt dat hij eigenlijk best dat eindje van 5 kilometer naar zijn werk zou kunnen fietsen, kan hij dat nalaten omdat zijn beste vrienden het niet stoer vinden. Zouden veel mensen in zijn directe omgeving echter zelf ook fietsen en daar heel positief over zijn, dan zou Piet eerder geneigd zijn ook te gaan fietsen. Mensen hebben de neiging te doen wat 'de massa' doet en apen elkaar dus na. Dit gebeurt vrijwel onbewust. Dit is een belangrijk principe om rekening mee te houden. Sociale druk en de sociale norm spelen een grote rol bij het veranderen van gedrag. Devies: laat het gewenste gedrag zoveel mogelijk zien. Goed voorbeeld doet volgen.

2. Mensen houden van vrijheid.

De meeste mensen hechten grote waarde aan vrijheid en zelf keuzes maken. Ze willen een vervoermiddel dat bij deze wens past. De auto en fiets worden vaak met deze wens geassocieerd, het openbaar vervoer echter niet. Inperkende (overheids-)maatregelen ervaart men als een aanslag op de vrijheid. En dat roept weerstand op. Devies: bied de reiziger keuzevrijheid.

3. Mensen zijn gewoontedieren.

Het meeste gedrag is gewoontegedrag. Het is gedrag dat niet meer bewust wordt gekozen: Clara reist met de auto, omdat ze dat altijd doet. Ze denkt daar niet meer over na; gewoontes maken het leven gemakkelijker en overzichtelijker. Steeds opnieuw uitgebreid wikken en wegen over je keuze vraagt namelijk veel tijd. Argumenten om het anders te doen werken niet: eerst moet de gewoonte doorbroken worden, willen mensen ontvankelijk zijn voor veranderingen van hun gedrag. Dat kan gebeuren als iemands situatie drastisch verandert (verhuizing, andere werkkring, enz.) of als mensen hun situatie met nieuwe ogen zien, bijvoorbeeld nadat ze een ernstig ongeval hebben meegemaakt of als na de vakantie de files nog langer lijken dan voorheen. Devies: doorbreek gewoontes op momenten dat mensen daar het meest voor open staan.

4. Mensen leren van hun ervaringen.

Houdingen worden gevormd door gedrag: als mensen negatief denken over fietsen, kan dit wijzigen door positieve ervaringen met fietsen. Devies: verleid mensen tot het (opnieuw) uitproberen van nieuwe reisformules of andere diensten.

5. Mensen gaan voor hun eigen belang.

Het is voor Hans aantrekkelijk om vaak met de auto te reizen. Wanneer iedereen dit tegelijk zou doen, ontstaan echter files en parkeerproblemen. Wat voor Hans de beste oplossing lijkt (het autorijden), is dat
niet altijd op maatschappelijk niveau. Maar Hans is moeilijk over te halen zich anders te gedragen voor het collectieve
belang. Hij zal denken: \"Waarom zou ik het belang van anderen boven het mijne laten gaan?\". Zijn persoonlijke belang weegt voor hem zwaarder. Een busverbinding die langs de file rijdt en hem dagelijks een uur tijdwinst oplevert, daar heeft hij wel persoonlijk voordeel van. Het persoonlijke voordeel kan van persoon tot persoon verschillen. Devies: ga voor een persoonlijke benadering en speel in op persoonlijk voordeel voor je doelgroep.

6. Mensen hebben behoefte aan duidelijkheid en rechtvaardigheid.

Als er nadelen verbonden zijn aan gewenst gedrag moet er voor worden gezorgd dat de verkeersdeelnemers de indruk hebben dat die nadelen eerlijk verdeeld worden en dat de nadelen in verhouding staan tot de voordelen. Fietsers laten wachten voor een rood licht terwijl er verder geen verkeer is op een kruispunt is vragen om tegendraads gedrag. En zo moet het bij de invoering van betaald parkeren volstrekt duidelijk zijn dat het gaat om de eerlijke verdeling van schaarse parkeerruimte. Devies: zorg voor duidelijkheid en rechtvaardigheid.

7. Mensen praten hun eigen gedrag goed.

Mensen vertonen gedrag dat overeenkomt met hun overtuigingen: Ans fietst omdat ze het fijn vindt en ze er een dijk van een conditie aan over houdt. Als hier echter verschil tussen is, proberen ze het verschil zo klein mogelijk te maken: Piet reist met de auto en staat dagelijks een uur in de file, met de trein zou het sneller zijn, maar hij heeft de auto ook nodig voor zakelijke afspraken later op de dag. Om het verschil tussen houding en gedrag zo klein mogelijk te maken kiezen mensen er meestal voor om hun gedrag goed te praten. Ze passen dus niet hun gedrag aan, maar hun houding. Devies: zorg voor maatregelen die mensen die zowel een positieve houding als gewenst gedrag promoten.

Het bovenstaande is slechts een beknopte weergave van een aantal psychologische principes. Er zijn er meer. De mens is een sociaal en emotioneel wezen; de ene keer verrassend, de andere keer voorspelbaar. Ieder 'exemplaar' is uniek, maar met elkaar vormen we onze wereld.

Bron: www.vccoost.nl

Terug naar overzicht projecten >>>