Blog: Een polariserend stuk aluminium

Weet u nog dat de fiets een vervoersmiddel was? Een manier om van A naar B te komen? Die tijd is voorbij. Tuurlijk heeft verschil er altijd moeten wezen. Je had rammelbakken en afgetrapte omafietsen voor stads- of stationsverkeer, maar ook degelijke Gazelles en Batavussen (Batavi?) voor weekendtochtjes of doorgewinterde forenzen.  

Inmiddels is het fietspad veranderd in een soort catwalk. Je fiets is een fashion statement. En zoals het gaat met mode, ligt monocultuur op de loer. Algauw ziet iedereen er hetzelfde uit. Op het fietspad is de monoculturele uiting du jour de e-bike van VanMoof.

In de fietsenstalling bij mijn kantoor word ik regelmatig aan alle kanten ingebouwd door VanMoofs. Je eigen fiets uit een kluwen VanMoofs in het fietsenhok manoeuvreren doet nog het meest denken aan zo’n zenuwspiraal die ik vroeger op school bij techniekles in elkaar moest solderen. Alleen gaat er niet een lampje branden als je het spiraal aanraakt, maar klinkt er bij ongeoorloofd contact een dystopisch alarmsignaal dat je, zo blijkt, tot in je slaap kan achtervolgen. 

De minimalistisch vormgegeven maar vol technologie gepompte e-bike bestaat al jaren, maar is sinds een tijdje alomtegenwoordig. Hij zoeft je voorbij, snijdt je af, bouwt je in, lacht je uit en negeert je van alle kanten tegelijk. Want zo is hij. 

De VanMoof is een polariserend stuk aluminium. Hij is tegelijkertijd ongekend populair en de risee van het fietspad. Het is een volkssport om ze te haten. Het bevredigende van VanMoof-rijders haten is dat het mensen zijn die zomaar drieduizend euro voor een best wel slechte kwaliteit fiets neertellen. En vervolgens nog een tientje in de maand betalen zodat zogenaamde Bike Hunters de fiets opsporen als hij wordt gestolen. Het is het kapitalisme op zijn lelijkst. Een VanMoof uitlachen, kortom, is punching up.  

In NRC vatte journalist Doortje Smithuijsen het als volgt samen: “Ik haat VanMoof-rijders zoals ik vroeger de populaire kinderen op school haatte: als ik de kans kreeg, zou ik bij ze willen horen.”  

In dezelfde krant verscheen deze zomer een instant legendarisch artikel waarin schrijver Daan Heerma van Voss op pad ging met het anarchistisch collectief De Rode Fiets. Leden van dit collectief verzetten zich tegen het laat-kapitalisme door onder meer ‘s nachts aan VanMoof-fietsen te schudden teneinde het snerpende anti-diefstalalarm te activeren. Als je dat een tijdje volhoudt, slaat de fiets op tilt. VanMoof-schudden, is deze daad van verzet gaan heten. Wat je ermee bereikt is de vraag, maar het heeft iets diep bevredigends. Of zoals ze zelf zeggen: “Het kapitalisme heeft geen adres, maar wel een fiets.” 

Dit artikel verscheen in Trends 2023, meegezonden met de printeditie van MobiliteitsPlatform nr. 4. Meer lezen van Trends 2023? Ga naar onze digitale bibliotheek.