Column: zin of waanzin gedragsbeïnvloeding spoor

Toejuichen

Als adviseur mobiliteit gespecialiseerd in verkeerspsychologie juich ik dit enorm toe. Wat ik echter veel te vaak zie is dat de ‘harde’ technische oplossingen goed doordacht worden uitgevoerd, terwijl de ‘zachte’ oplossingen zoals beïnvloeding van gedrag ernstig achterblijven. En dat terwijl juist die doorslaggevend zijn voor het slagen van de gehele investering.

Aangepaste inrichting

Dagelijks werk ik met mijn collega-ingenieurs aan de meest prachtige technische veiligheidsoplossingen bij overgangen. We ontwerpen aangepaste inrichting van de omgeving met ongelijkvloerse kruisingen zoals tunnels. Hierdoor kruisen weggebruikers het spoor niet meer, waardoor de doorstroming is gegarandeerd en veiligheid geborgd. Prima oplossing. Ook stemmen we verkeersregelinstallaties bij overwegen op elkaar af, waarbij het korter afstellen van de ‘stoplichten’ bij overwegen de doorstroming van verkeer bevordert. (ProRail heeft zelfs 1 miljoen beschikbaar gesteld voor onderzoek naar dichtligtijden van spoorbomen).

De crux

Maar nu het gedrag nog. En daar zit mijns inziens nu juist de crux. Mensen die niet wachten tot het rode licht gedoofd is, doen dit bewust. Ze willen nog snel hun trein halen of steken toch over omdat ze anders zo lang moeten wachten en kruipen dus bewust onder de bomen door. Dit bewuste roekeloze of impulsieve gedrag heeft in de eerste 4 maanden van dit jaar al 5 doden opgeleverd. Hier helpt geen harde techniek tegen. Hier zal het gedrag van de weggebruiker zo beïnvloed moeten worden, dat het verandert van roekeloos en impulsief naar verantwoordelijk en bewust.

Zeer irritant

In april startte ProRail de campagne ‘Wil je blijven leven, wacht dan even’ met een radiospot die gezien de reacties op internet door de luisteraar als ‘zeer irritant’ wordt ervaren. Afgezien van deze irritatie, vraag ik me af of deze campagne het gedrag gunstig beïnvloedt. Om koopgedrag te beïnvloeden wordt in de reclamewereld ervan uitgegaan dat de doelgroep (potentiële koper) zich moet kunnen identificeren met de dienst of het product.

Geheimen van verleiding

In campagnes hiervoor wordt gebruik gemaakt van de zes geheimen van verleiding: Wederkerigheid, Commitment & consistentie, Sociale bevestiging, Sympathie, Autoriteit, Schaarsheid. Toepassing van deze principes in verkeerscampagnes, zoals BOB, hebben zich al bewezen. De spot voldoet hier niet aan, gezien het commentaar. Luisteraars kunnen zich er kennelijk niet mee identificeren. Mensen die toch al netjes wachten tot ‘het rode licht gedoofd is’ vinden de spot irritant, en hun gedrag wil je niet beïnvloeden. Zij blijven toch wel voor de spoorbomen wachten. Mensen die bewust de regels aan hun laars lappen, hebben kennelijk geen boodschap aan een dergelijk ‘irritant’ spotje. Ze denken al snel ‘dit overkomt mij niet’, identificeren zich er dus niet mee en worden door deze uiting dus ook niet beïnvloed. Als de gedragsbeïnvloeding met deze communicatie-uitingen blijft plaatsvinden, zal de investering van Mansveld zijn doel voor een groot deel missen.

Wellicht kan een voorbeeld genomen worden aan het Australische Metro Trains?

Auteur: Rosemarijn de Jong - Adviseur Mobiliteit en Gedrag ( Grontmij)