De ontwikkeling van stedelijke deelfietsprogramma's is steeds vaker onderdeel van vervoersbeleid wereldwijd. In Nederland bestaat momenteel slechts één deelfietssysteem: de OV-fiets. Hoewel dit systeem succesvol is, voorziet het niet in de flexibiliteit en reisopties die stedelijke deelfietssystemen in andere landen bieden. Uit het succes van dit Nederlandse systeem kan echter wel worden opgemaakt dat er vraag is naar fietsen op locaties waar de eigen fiets niet beschikbaar is. Is er in Nederland een markt voor stedelijke deelfietssystemen en hoe zou een dergelijk systeem eruit moeten zien? Een aantal handvaten.
De Nederlander op de deelfiets: droom of realiteit?
maandag 21 november 2016
4 min
De deelfietsprogramma’s die te vinden zijn in steden verspreid over de wereld, bieden een gedeeld gebruik van een groep fietsen tegen een kleine vergoeding. Hierdoor wordt het gebruiken van een fiets een mogelijke vervoerswijze op elke locatie in het betreffende stedelijke gebied. Op die manier kunnen deelfietsprogramma’s bijdragen aan onder andere: een modale verschuiving naar het gebruik van meer duurzame vervoersmiddelen, een verhoging van de bereikbaarheid van stedelijke regio’s en een afname van fietsparkeerproblemen en files.
Aantrekkelijke optie
Aangezien woon-werkverkeer en zakelijke reizen in hoge mate bijdragen aan de stedelijke verkeerscongestie en de uitstoot in Nederland, is het belangrijk om het gebruik van duurzame modaliteiten voor deze reismotieven te verhogen. Tegen deze achtergrond is het onderzoek ‘Exploring the Design of Urban Bike Sharing Systems intended for Commuters in the Netherlands’ gedaan: om aanbevelingen te doen voor het ontwerp van deelfietssystemen, en daarmee deze dienst als een aantrekkelijke vervoersoptie voor forenzen en zakelijke reizigers in Nederland te kunnen introduceren.
Drie ontwerpen
Uit het onderzoek komen - vanuit het perspectief van de gebruiker - drie systeemontwerp-scenario’s naar voren die de voorkeur hebben met betrekking tot woon-werkreizen. De eerste twee scenario’s beschrijven een deelfietssysteem die stadsbreed geïmplementeerd wordt, met of een fijnmazig netwerk van docking stations, of een grof netwerk, dat alleen voorziet in traditionele fietsen en daardoor reiskosten minimaliseert. De derde optie is een systeem dat zich richt op een beperkte groep forenzen en zakelijke reizigers in een kleiner gebied, zoals een bedrijventerrein. Een dergelijk systeem zou access- en egress-tijden kunnen minimaliseren door de docking stations zo te plaatsen dat deze precies voldoen aan de vervoersvraag.
Elektrische fietsen
Al heeft de elektrische fiets de voorkeur ten opzichte van een traditionele fiets voor langere trips, uit het onderzoek blijkt dat het verschil in voorkeur erg klein is. Elektrische fietsen zijn natuurlijk wel duurder om te implementeren dan traditionele fietsen. Hierdoor is het aan te raden om alleen elektrische fietsen in een deelfietssysteem te introduceren als: 1) het systeem zich specifiek richt op het faciliteren van middellange- tot langeafstand-reizen, en 2) er genoeg middelen beschikbaar zijn om deze fietsen te implementeren en reiskosten voor de gebruiker laag worden gehouden.
Flexibel systeem
Ook wordt aangeraden om een flexibel deelfietssysteem te ontwerpen in Nederland, wat betekent dat gebruikers de deelfiets kunnen terugkeren bij elk docking station. Hiervoor is gedurende de dag herverdeling van de fietsen nodig. Een methode om de kosten van herverdeling te verlagen, is door gebruikers te stimuleren bij te dragen aan deze herverdeling.
Specifieke locaties
Uit het onderzoek komt verder naar voren dat een deelfietssysteem door ongeveer 25 procent van de bevolking aantrekkelijk wordt gevonden. De vraag blijft echter of deze interesse zich in de praktijk ook daadwerkelijk zal vertalen in het kiezen voor de deelfiets. Al met al wordt dan ook geconcludeerd dat de beslissing om wel of niet een deelfietssysteem in een Nederlandse stad te implementeren niet eenvoudig is. In Nederland hoeft fietsgebruik namelijk niet zo gestimuleerd te worden als in andere Europese landen het geval is. De focus ligt eerder op het verminderen van congestie en het vergroten van de bereikbaarheid van stedelijke gebieden, en het is de vraag of deze problemen kunnen worden opgelost door de invoering van een duur, stadsbreed deelfietssysteem. Het introduceren van deze systemen in kleinere gebieden als bedrijventerreinen kan wel een oplossing bieden voor specifieke problemen, en daarmee de doelen bereiken die zijn opgesteld voor congestie en bereikbaarheid. De introductie van een deelfietssysteem op specifieke locaties is daarom waarschijnlijk effectiever en haalbaarder. Ook kunnen werkgevers hierbij worden gestimuleerd om het gebruik van een deelfiets op te nemen in de reisvergoeding die wordt toegekend aan werknemers.
Dit artikel is eerder gepubliceerd in magazine Verkeer in Beeld, editie november 2016.
