Discussie rond kortgeding NWB

 

'Open data'-strategie

De overheid is de beheerder van alle openbare wegen en beschikt vanwege die taak al jaren over een soort 'burgerlijke stand' voor wegen in Nederland. Zij wil dit Nationaal Wegenbestand (NWB) ook al jaren openbaar maken, in lijn met haar 'open data'-strategie en internationale trends, maar aarzelde door dreiging met rechtszaken vanuit markt. Ook bij haar laatste poging treft de overheid Falkplan-Andes op haar pad. Deze uitgever van digitale kaarten wil met een kort geding openbaarmaking voorkomen. “Een kortzichtige zet die ten koste gaat van de Nederlandse concurrentiepositie en de belastingbetaler” aldus Joost de Bruijn, adviseur mobiliteit bij Goudappel Coffeng: “Ik hoop dat de overheid haar rug recht kan houden en doorzet. 'Open Data' is dé internationale trend en goed voor innovatie. Laten we ons druk maken over mooie toepassingen die (internationaal) geld waard zijn in plaats van een achterhoedegevecht te voeren over basisgegevens.”

Oneerlijke concurrentie

Falkplan-Andes stelt dat openbaarmaking oneerlijke concurrentie is. Zij heeft een eigen bestand en verkoopt dat onder andere in de vorm van kaarten voor navigatiesystemen. Joost: “Geld verdien je niet meer met basisgegevens. Als internet en Google ons één ding geleerd hebben is dat goed toegankelijke basisgegevens de motor zijn voor innovatie en een rijkdom aan nieuwe initiatieven en producten oplevert waarmee we aan maatschappelijke doelstellingen werken, zoals in dit geval verkeersveiligheid en bereikbaarheid. Het is niet meer dan logisch dat de overheid haar gegevens ziet als 'onze' gegevens. Op dit moment blijven innovaties hangen op de prijs die de commerciële markt rekent voor basisgegevens, terwijl we tegelijk een door de belastingbetaler betaald bestand niet mogen gebruiken.”.

Argumenten niet valide

De argumenten van Falkplan-Andes zijn volgens Joost niet valide: “Het wegenbestand heeft een functie als dataintegrator, zodat elke leverancier van toepassingen en gegevens aan één en hetzelfde wegenbestand kan koppelen. Zeg maar: een standaard. Adviezen worden beter en goedkoper, toepassingen gaan op elkaar doorborduren, nieuwe toepassingen rond wegwerkzaamheden, registratie van verkeersongevallen, verkeershinder, luchtkwaliteit, bijzondere routes voor vrachtverkeer, omleidingen etc. Van directe 'concurrentie' met commerciële bestanden zoals die van Falkplan-Andes, AND, NAVTEQ en TeleAtlas/TomTom is geen sprake. Voor navigatie-toepassingen moet je veel meer weten, is een weg eenrichtingsverkeer? Zijn er afslagverboden? Hoe moet ik voorsorteren? Waar kan ik tanken? Waar staat de file? etc. Nu roepen dat de overheid jouw kapitaal waardeloos maakt is te simplistisch en getuigt van een beperkt wereldbeeld.”

Weg naar openbaarmaking

Overigens hebben bedrijven meer dan voldoende tijd gehad om zich aan te passen. De rijksoverheid is al in 2000 de weg naar openbaarmaking ingeslagen. Ondertussen is er buiten de overheid om al een gratis bestand beschikbaar gekomen waar zelfs ook navigatie-informatie in zit: OpenStreetMap. De fietsrouteplanner www.fietsrouteplanner.nl is daarop gebaseerd en laat zien dat de markt met 'open data' prima geld kan verdienen. Sterker nog: een keur aan nieuwe toepassingen zullen financieel haalbaar worden door het 'corvee' van het bijhouden van basisgegevens met zijn allen te doen. Crowdsourcing heet dat in hip jargon. Joost: “De overheid is goed bezig, iedereen die inhoudelijk met verkeer bezig is koestert de wens van openbaarmaking. Ik hoop dat de overheid in de nabije toekomst aansluiting zoekt bij een initiatief als OpenStreetMap. Krachten bundelen. Laten we als Nederland onze internationale innovatiereputatie op dit gebied niet verkwanselen door korte termijn belangen.”

Reactie Falkplan Andes:

Falkplan Andes vindt in de kern van de zaak dat Rijkswaterstaat het Nationaal Wegenbestand niet had mogen opbouwen omdat er voldoende alternatieven in de markt beschikbaar waren toen men daaraan begon. In de eigen spelregels van de overheid staat immers duidelijk dat het Rijk geen producten of diensten mag ontwikkelen die door marktpartijen kunnen worden geleverd. Nu begrijpen we dat Rijkswaterstaat bij de uitoefening van haar taak gebruik maakt van digitale wegenbestanden maar dat betekent niet dat het opbouwen en onderhouden van het NWB een overheidstaak is. In de wet staat precies beschreven wat de kerntaken van Rijkswaterstaat zijn en welke activiteiten zij daar bovenop mag ontplooien (besluit toegestane marktactiviteiten RWS). Daar staat het NWB eenvoudig weg niet bij en Rijkswaterstaat had dit bestand dan ook niet mogen opbouwen.

Wet Markt & Overheid

Hier komt nog bij dat de wet Markt & Overheid bepaalt dat als je dan als overheid al dergelijke bestanden aan de markt zou willen aanbieden dat je dan, om oneerlijke concurrentie te voorkomen, verplicht bent om de integrale kostprijs door te berekenen. Gratis weggeven is in strijd met deze wet en wij vragen de overheid zich aan haar eigen regels te houden.

Toch vrijgeven

Eind 2009 heeft een eerdere rechtszaak over vrijgave van het NWB ertoe geleid dat het bestand niet werd vrijgegeven en de minister heeft nog vorig jaar in een brief bevestigd dat vrijgave binnen de huidige wetgeving niet mogelijk is en daarbij helder aangegeven hoe de route tot mogelijke vrijgave eruit zou kunnen zien. Rijkswaterstaat besluit nu, tijdens het zomerreces en zonder verdere onderbouwing, dat ze het wegenbestand toch wil vrijgeven. Wij vinden dat als je een brief van de minister krijgt je erop moet kunnen vertrouwen dat wat daarin staat klopt. Tegen deze achtergrond hebben we de rechtbank dan ook gevraagd haar oordeel te geven.

Niet goed plaatsen

Dat Goudappel Coffeng zich hierdoor benadeeld voelt kunnen we overigens niet zo goed plaatsen.
\"Adviezen worden beter en goedkoper als Goudappel het NWB kan gebruiken”, aldus Joost de Bruijn, maar Goudappel voert opdrachten uit voor de overheid en daarvoor is - en was - het Nationaal Wegenbestand gewoon beschikbaar. Niets staat Goudappel dus in de weg om vandaag nog haar tarieven te verlagen.

Uitspraak bekend

Medio december 2011 werd bekend dat Falkplan het kortgeding tegen de overheid heeft verloren. Hergebruik van het digitale wegenbestand door concurrerende ondernemingen is toegestaan, oordeelde de rechtbank in Den Bosch in een voorlopige beslissing. Lees hier meer.
 

 

Terug naar overzicht nieuws >>>