Een mobiliteitsbeleid voor en door de samenleving

Transities

Zonder leefbaarheid geen aantrekkelijke gemeente. Een gedachte die is ingegeven door allerlei transities die de laatste jaren hebben plaatsgevonden.

Zorg

Neem de transitie in de zorg. Met de decentralisatie van de zorgtaken naar de lagere overheden hebben gemeenten opeens direct baat bij gezonde inwoners. Dit lijkt in eerste instantie alleen een verhaal voor welzijn – het sociaal domein – maar ook in het fysiek domein kan hieraan worden bijgedragen. In mobiliteitsbeleid moet daarom worden gestreefd naar een openbare ruimte die mensen maximaal uitdaagt om te bewegen en die mensen in staat stelt elkaar te ontmoeten. Sfeer en beleving zijn daarbij sleutelwoorden. Op die manier wordt sociale cohesie gecreëerd en wordt bijgedragen aan de gezondheid van inwoners van een bepaalde gemeente.

Participatiesamenleving

Een andere transitie is die van de oude verzorgingsstaat naar een participatiesamenleving. Er wordt in toenemende mate verwacht dat mensen langer zelfstandig blijven functioneren in de maatschappij en zelf verantwoordelijk zijn voor hun welbevinden. De gemeente bepaalt niet langer wat goed is voor de inwoners, maar deze inwoners geven zelf richting aan hun omgeving. Participeren dus. Dat betekent wel dat de openbare ruimte hierop moet inspelen en het mogelijk moet maken dat iedereen zich zo lang mogelijk zelfstandig kan bewegen. Het aantal auto’s in een dorp of stad heeft direct invloed op deze leefbaarheid, aangezien autoverkeer in negatieve zin bijdraagt aan geluidsbelasting en luchtkwaliteit.

Automobiliteit

In dit kader is ook sprake van een transitie in denken over automobiliteit. Autobereikbaarheid wordt door sommigen als aantrekkelijke factor gezien, maar anderen leggen de nadruk meer op de keerzijde. Hierdoor gaan in toenemende mate stemmen op om de positie van de auto in het hele verkeerssysteem minder dominant te laten zijn. Dit biedt letterlijk en figuurlijk ruimte om een schaalsprong voor andere vervoerswijzen tot stand te brengen.

Nieuwe kijk voor Roermond

In de aanpak van Kragten voor het opstellen van nieuw mobiliteitsbeleid worden deze transities met alle partners uit de samenleving besproken. Zo heeft het advies-, ontwerp- en ingenieursbureau het afgelopen jaar een mobiliteitsvisie opgesteld met deze insteek, samen met de gemeente en inwoners van Roermond. Resultaat is een voor de gemeente nieuwe kijk op mobiliteitsbeleid.

Een aantal handvaten naar aanleiding van deze ervaring:

Begin met de inwoners over de identiteit van de gemeente

Laat de inwoners van een gemeente zelf bepalen wat zij belangrijk vinden en waar zij behoefte aan hebben. In eerste instantie gaat dat gesprek niet over mobiliteit maar over vragen als: Wat is onze identiteit? In wat voor gemeente of stad willen we wonen? De antwoorden hierop bepalen het karakter van de stad. Zo wil Roermond een sociale stad zijn voor de inwoners, gastvrij voor de miljoenen bezoekers en ondernemend voor bedrijven, ondernemers en evenementen.

Maak gebruik van de doelgroepenbenadering

Ga vervolgens met mobiliteit en het mobiliteitsbeleid aan de slag. Hiervoor kan gebruik worden gemaakt van de doelgroepenbenadering, waarbij de verschillende doelgroepen als tandwielen worden beschouwd. Met hun eigen kenmerken, voorkeuren en bewegingen werken deze doelgroepen afzonderlijk van elkaar, maar grijpen ze ook in elkaar. Om de tandwielen zo goed mogelijk op elkaar aan te laten sluiten, moeten ze eerst worden ontvlecht: speur de momenten en de oorzaken van haperingen op, om de tandwielen vervolgens passend in elkaar te schuiven. Zo zijn de tandwielen in staat zowel met als zonder elkaar goed te functioneren. Een voorbeeld uit Roermond zijn de zes miljoen bezoekers van het Outlet Center die files in en rond de stad veroorzaken. Zij vinden de file geen bezwaar, omdat dit deel uitmaakt van een dagje Roermond. Maar in dezelfde file staat een inwoner van de stad die snel een boodschap wil doen. Deze heeft een totaal andere beleving van de file. Hoe je deze tandwielen uit elkaar kunt rafelen en weer in elkaar kunt zetten, is de uitdaging waarvoor Roermond staat.

Vervang traditionele vormen van communicatie en inspraak

Ook in de participatie en communicatie vraagt dit om een andere kijk op het proces. Iedereen heeft namelijk een rol in dit proces, van inwoners en ondernemers tot de politiek. Vervang daarom traditionele vormen van communicatie en inspraak door nieuwe vormen, zoals beginspraak, co-creatie, overheidsparticipatie, werkplaatsen, sociale media, en ga de straat op. In Roermond is bijvoorbeeld op verschillende zaterdagen bij supermarkten het gesprek met inwoners aangegaan.


Dit artikel is eerder gepubliceerd in magazine Verkeer in Beeld, editie november 2016.