Filosoferen over mobiliteit: een nieuw narratief verkennen

Vastgeroeste aannames in mobiliteit 

Onze kijk op mobiliteit wordt grotendeels bepaald door impliciete aannames. Tijdens de bijeenkomst werd een lange lijst van deze vooronderstellingen besproken, variërend van de noodzaak van wegenaanleg door de overheid tot de idee dat bereikbaarheid vooral in tijd moet worden uitgedrukt. Andere diepgewortelde overtuigingen zijn dat mobiliteit individuele vrijheid vergroot en dat de overheid een faciliterende rol heeft om elke vervoersbehoefte te ondersteunen.  

Maar is dat wel zo vanzelfsprekend? Wat als mobiliteit niet slechts een instrument voor vrijheid is, maar juist een oorzaak van fragmentatie en individualisering? Wat als we de overheid niet primair als infrastructuuraanlegger zien, maar als hoeder van een collectieve leefomgeving waarin ontmoeten en verbinding centraal staan? 

Een nieuwe manier van denken 

Een alternatief narratief zou niet langer vertrekken vanuit ‘bereikbaarheid boven alles’, maar vanuit welzijn, sociale cohesie en gedeeld eigenaarschap. Mobiliteit kan een middel zijn om gemeenschappen te versterken in plaats van individuen te isoleren in hun eigen vervoermiddelen. In plaats van mobiliteitsbehoeften eindeloos te faciliteren, kan de overheid keuzes maken die ontmoetingen en collectiviteit bevorderen. Dit vraagt om een andere kijk op hoe we steden en infrastructuur inrichten, en hoe we het gesprek voeren over de waarde van mobiliteit. 

Samen of alleen reizen? 

De dialoog richtte zich op de vraag waarom mensen individueel reizen en welke factoren daarbij een rol spelen. Hoewel veel mensen aangeven samen reizen ‘gezellig’ te vinden, blijkt uit praktijkvoorbeelden dat men zich in het openbaar vervoer vaak afsluit. Smartphonegebruik, sociale conventies en de behoefte aan controle spelen hierin een belangrijke rol.  

Ook het gemak en de flexibiliteit van individueel reizen zijn doorslaggevende factoren. In een samenleving waarin werk- en privéroosters steeds minder synchroon lopen, vraagt samen reizen om meer planning en afhankelijkheden. Dit leidt tot de vraag of onze infrastructuur en vervoerssystemen nog wel aansluiten bij de behoefte aan collectief vervoer, of dat deze juist individualisme in de hand werken. 

De impact van gewoonte en systeem 

Een belangrijke uitkomst van de dialoog was het inzicht dat reisgedrag grotendeels door gewoonte wordt bepaald. Individueel reizen is geen expliciete keuze, maar het resultaat van ingesleten patronen en structurele prikkels. De manier waarop steden en infrastructuur zijn ontworpen, draagt bij aan de vanzelfsprekendheid van individueel transport.  

Sociale en technologische ontwikkelingen versterken dit patroon. De opkomst van de smartphone en sociale media maken het makkelijker om individueel verbonden te blijven, waardoor het fysieke samenzijn minder noodzakelijk lijkt. Tegelijkertijd zijn veel bestemmingen auto-afhankelijk en is openbaar vervoer niet altijd een aantrekkelijk alternatief. 

Een gezamenlijke toekomst? 

Als samenleving staan we voor de uitdaging om mobiliteit anders te benaderen. Willen we een toekomst waarin iedereen individueel blijft reizen, of willen we meer inzetten op collectiviteit? Dit vraagt om een bewustwording van de effecten van ons reisgedrag en een heroverweging van hoe we mobiliteit vormgeven. 

De reeks ‘Filosoferen over mobiliteit’ biedt een platform om deze fundamentele vragen te stellen. Door met een open blik naar mobiliteit te kijken, kunnen nieuwe ideeën ontstaan over hoe we ons als samenleving bewegen.  

Socratic Design 

De bijeenkomst werd begeleid door Socratic Design, een methode die helpt om dominante denkpatronen te doorbreken en nieuwe perspectieven te ontwikkelen. Door kritisch te kijken naar onze aannames, kunnen we mobiliteit herdefiniëren op een manier die past bij de uitdagingen en wensen van de toekomst. 

Doe mee en denk mee! 

Ben jij geïnteresseerd in de toekomst van mobiliteit en wil je bijdragen aan een nieuw narratief?

Meld je dan snel aan!