Files, luchtvervuiling en verkeersongevallen. Deze negatieve effecten van wegverkeer zijn te beperken door in te zetten op prijsbeleid: beleidsmaatregelen waarbij weggebruikers betalen voor het gebruik van de weg, zoals rekeningrijden, tol, spitsvignet of kilometerprijs. Prijsbeleid is veelbelovend als alternatief voor extra asfalt of verkeersmanagement, maar dan moet wel goed worden gekeken naar het implementatieproces. Diana Vonk Noordegraaf is gepromoveerd op dit onderwerp bij de TU Delft.
Flexibele aanpak wenselijk bij implementatie prijsbeleid
woensdag 8 juni 2016
3 min
Implementatieproces
Wanneer prijsbeleid wordt overwogen, moet er rekening gehouden worden met een ingewikkeld implementatieproces. Diana Vonk Noordegraaf vond meer dan 30 factoren die van invloed zijn op het succesvol invoeren van prijsbeleid, zoals rekeningrijden. Deze factoren kon zij onderscheiden doordat ze zes casussen van prijsbeleid in het beleid onderzocht, in Singapore, London, Stockholm, Noorse steden, Hong Kong en Edinburgh. Daarnaast heeft zij ook de periode (2004-2010) onderzocht waarin een poging werd gedaan de kilometerprijs in Nederland in te voeren. Daaruit bleek dat de invoering goed is aangepakt, maar dat invoering faalde omdat kilometerprijs steeds controversiëler werd, en het algemene politieke draagvlak verdween toen in 2010 kabinet Balkenende IV viel.
Factoren
De onderzochte casussen bevatten geïmplementeerde en niet-geïmplementeerde prijsbeleidsmaatregelen. Vonk Noordegraaf vond in totaal 106 implementatiefactoren, die in meer of mindere mate van invloed waren op de invoering van een prijsbeleidsmaatregel. Zes factoren kwamen in elke casus voor: ‘het algemene politieke draagvlak’, ‘het algemene publieke draagvlak’, ‘de informatiecampagne’, ‘verschillende actorpercepties’, ‘de kenmerken van het transportsysteem’ en ‘de marketing van de maatregel’. Ze vergeleek de 106 factoren met de prijsbeleidsfactoren uit de wetenschappelijke literatuur over transportbeleidsimplementatie en stelde een checklist* op van 30 factoren die gebruikt kan worden bij de invoering van prijsbeleid.
Heroverwegen prijsbeleid
Het is van belang om de klassieke ‘lineaire’ aanpak van implementeren los te laten. Diana Vonk Noordegraaf: “Prijsbeleid is te complex om volledig planmatig uit te voeren. Je moet flexibel blijven en tijdens het implementatieproces continu vinger aan de pols houden bij de diverse factoren, want het is vooraf niet te voorspellen welke factoren een rol gaan spelen en wanneer.” Het implementatiebeleid kan gedurende de invoering worden aangepast op basis van de gemonitorde factoren. Een harde deadline voor invoering van een prijsbeleidsmaatregel is niet realistisch, stelt Vonk Noordegraaf.
Ook al is invoering complex, prijsbeleid kan zeker heroverwogen worden om files en luchtvervuiling tegen te gaan, vindt Vonk Noordegraaf: “Diverse casussen bewijzen dat de invoering mogelijk is. Het is belangrijk om bij prijsbeleid niet alleen te denken aan een nationaal systeem op alle wegen, zoals bij kilometerprijs het geval is. Er zijn allerlei verschillende vormen van prijsbeleid en de overheid kan starten met experimenten en minder complexe vormen.”
