Fiets en gedrag, een thema dat uiteenlopende onderwerpen raakt: van verkeersveiligheid tot routebepaling, van de keuze voor een bepaalde stallingsplek tot de keuze voor een modaliteit. De laatste jaren zijn er veel fietsstimuleringsprojecten opgezet waarin een prominente rol is weggelegd voor gedragsbeïnvloeding. Marcus Popkema, docent Verkeerskunde aan de opleiding Mobiliteit van Hogeschool Windesheim, over wat er allemaal gaande is rondom gedragsbeïnvloeding en fiets en over de aanwezige kennis.
Gedragsbeïnvloeding van fietsers: "Nog steeds in de kinderschoenen"
vrijdag 1 juli 2016
3 min
“Je kunt het hele verkeersvak zien als één grote poging om gedrag en verkeer te beïnvloeden”, stelt Popkema. “Van oudsher gebeurde dit vanuit de invalshoeken verkeerstechniek en planning, en vanaf de jaren zeventig met mondjesmaat ook vanuit de invalshoek gedrag. Dat het tot 2014 heeft geduurd voordat een Nederlandstalig boek over dit onderwerp is verschenen, is tekenend voor de gedragsbenadering, zowel wat betreft automobiliteit als fietsmobiliteit.”
Aandacht Beter Benutten
De fietsmobiliteit heeft de laatste tijd een flinke impuls gekregen, onder meer door de aandacht vanuit Beter Benutten-projecten. Binnen deze projecten is veel ervaring opgedaan met marketing, programma’s, communicatie en campagnes rondom gedragsbeïnvloeding, meestal gericht op fietsstimulering.
“Deze projecten zijn heel belangrijk”, zegt Popkema. “Zoals ‘Rij 2 op 5’, ‘Maastricht Bereikbaar’, ‘SchoolDeal Utrecht’, noem maar op. De meeste projecten zijn erop gericht mensen uit de auto te krijgen en op de fiets.”
Geen gelopen race
“We leren veel van de Beter Benutten-projecten, maar al met al staat de gedragsbeïnvloeding van de fietser nog steeds in de kinderschoenen. Als werkveld staan we op het punt dat we de gedragskennis praktisch gaan toepassen, maar dat is nog geen gelopen race. We zullen de komende jaren de schouders eronder moeten zetten om dit toepassen onder de knie te krijgen.”
Volgens Popkema is het enerzijds een kwestie van leren door te doen, anderzijds is het van belang vaak genoeg stil te staan bij de effectiviteitsvraag en dus te evalueren: “Wat werkt er en waarom op die wijze? De kennis van de evaluaties moet de komende jaren een flink aantal keren worden teruggeploegd naar de praktijk, om gezamenlijk leren te bevorderen.”
Bij- en nascholing
Inmiddels wordt er bij diverse opleidingen Verkeerskunde voldoende voorgesorteerd op de rol van gedrag, aldus Popkema. Op de NHL Hogeschool in Leeuwarden kan verder de minor Verkeerspsychologie worden gevolgd en aan de Radboud Universiteit de master Gedragsbeïnvloeding. Daarnaast is in Groningen de master Traffic Psychology gestart.
Ook zijn er allerlei cursussen die gedrag als invalshoek kiezen. Popkema: “Als je op zoek bent naar gedragskennis met als toepassing verkeer kun je tegenwoordig aardig goed terecht. Zelf geef ik op 16 februari voor de vierde keer de Masterclass Fietsstimulering door Gedragsbeïnvloeding, een eendaagse training die verkeerskundigen leert door de ‘gedragsbril’ te kijken.
Masterclass Fiets en Gedrag
Op 16 februari 2017 vindt in Zwolle de vierde Masterclass ‘Fiets en Gedrag’ plaats, georganiseerd door Topopleiding Mobiliteit van Hogeschool Windesheim en Acquire Publishing, uitgeverij van onder andere Verkeer in Beeld en Verkeerskunde.
Ga voor meer informatie en aanmelden naar www.masterclassfietsengedrag.nl.
Thema-editie Fiets in Verkeer in Beeld
Dit artikel is een ingekorte versie van het hoofdartikel van de fiets-editie van Verkeer in Beeld, die in mei 2016 is verschenen. Wilt u dit artikel teruglezen? Leden kunnen het magazine waarin dit artikel is verschenen – Verkeer in Beeld 2 van 2016 – terugvinden in de online bibliotheek. Wilt u het artikel teruglezen, maar bent u nog geen lid? Klik dan hier om lid te worden!
