De steden kampen met toenemende drukte, ondermaatse luchtkwaliteit en beperkte parkeervoorzieningen. Dat maakt de stadslogistiek er niet eenvoudiger op. Rotterdam ging in zee met een bedrijf dat elektrisch goederen vervoert vanaf de rand van de stad naar het centrum en bestemmingen in de regio. Dat zou in het hele land moeten gebeuren, bepleit professor Tavasszy van de TU Delft.
Met elektrische vrachtwagens over Rotterdamse busbanen
donderdag 18 april 2019
6 min
Hoe zorgen we ervoor dat er minder conflicten ontstaan tussen het logistieke verkeer en overige weggebruikers in de stad? Hoe maken we steden leefbaarder en verbeteren we de luchtkwaliteit? Lóri Tavasszy, professor Vracht en Logistiek aan de TU Delft ziet een combinatie van factoren als oorzaak van de drukte in binnensteden. Slimme oplossingen kunnen helpen dit probleem te verminderen. “Het is nu dweilen met de kraan open. Juist de combinatie van mensen die de stad in willen en de logistiek die spullen komt brengen of halen, zorgt voor verkeersdrukte en slechte luchtkwaliteit in de stad.”
Elektrisch overstappen
De professor pleit onder andere voor meer voorzieningen voor vrachtwagens. Daarbij neemt hij Rotterdam als voorbeeld. In de havenstad wordt gewerkt met logistieke ontkoppelpunten (lop’s). Op een beveiligd parkeerterrein worden containers van dieselvrachtwagens gelost en op een elektrische truck geladen. Verantwoordelijk hiervoor is Breytner Zero Emission Transport. Het bedrijf heeft twee lop’s, een derde kan eenvoudig worden gecreëerd. “We kijken naar waar de dieseltruck vandaan komt”, zegt Marie-Jose Baartmans, eigenaar van Breytner. “Komt deze bijvoorbeeld uit Groningen, dan nemen we een lop aan de noordkant van de stad. Onze logistieke ontkoppelpunten zijn vaak parkeerplaatsen van bedrijven die overdag plek over hebben. Een lop is eenvoudig in gebruik te nemen. Bedrijven zijn bereid om parkeergelegenheid aan ons af te staan voor bepaalde dagdelen.” 
De vier elektrische trucks worden voor allerlei doeleinden ingezet. Baartmans: “We brengen bijvoorbeeld de lading van Coop en Kruidvat naar de winkels, meubels bij mensen thuis en we helpen overheden en semi-overheden met verhuizen.” De trucks hebben een bereik van zo’n 200 kilometer. Ze rijden in de hele Rotterdamse regio, van Dordrecht tot Delft. Tavasszy van de TU Delft zou graag meer van zulke voorzieningen zien in Nederlandse steden.
Koplopers
Breytner hoort bij de koplopers die met de gemeente Rotterdam samenwerken op het gebied van schone stadslogistiek. Als lokale uitvoerders van de Green Deal Zero Emissie Stadslogistiek maken overheid en bedrijfsleven zich samen sterk voor duurzame oplossingen die de luchtkwaliteit en de bereikbaarheid van de Rotterdamse binnenstad verbeteren. Dat was ook nodig, zegt Baartmans. “Uit onderzoek bleek dat in sommige delen van de stad mensen drie tot vijf jaar eerder dood gingen, mede door de slechte luchtkwaliteit. Dat is onze drijfveer. Wij spelen in op de slechte luchtkwaliteit van de stad door te laten zien dat het anders kan.”
Eigen bedrijfsvoering
De gemeente Rotterdam zet volledig in op emissieloos goederenvervoer. “Wij willen met onze eigen bedrijfsvoering een voorbeeld zijn voor inwoners en bedrijven”, zegt Jos Streng van de gemeente Rotterdam. De gemeente zorgt met haar inkoop zelf voor goederenvervoer, zoals het vervoer van rioolbuizen, zand of kantoorartikelen. “We hebben alle facturen van 2016 geanalyseerd en per inkoopcategorie gekeken hoeveel transport dat met zich meebrengt. Zo hebben we bepaald met welke tak van leveranciers we de grootste vorderingen kunnen maken met emissieloos vervoer. Dat bleek het vervoer van materialen te zijn.”
Door middel van aanbestedingen gaat de gemeente op zoek naar de schoonste vervoerder. “Voor sommige inkoopsegmenten zijn er nog te weinig schone transportvoertuigen om vanaf dag één emissieloze leveringen te eisen. Bij geschikte contracten eisen we emissieloze belevering in 2025. Daarbij hebben we snelheid van verschoning als gunningscriterium toegevoegd. Dus hoe sneller op emissieloos transport wordt overgeschakeld, hoe hoger de waardering van de aanbieding.”
Daarnaast moeten leveranciers kunnen aantonen dat er emissieloos is geleverd. “Bijvoorbeeld door toegang te verlenen tot het Fleet Management System”, zegt Streng, “zodat we kunnen meekijken of een emissievrij voertuig is ingezet.”
Bufferzones
Vrachtwagens en bestelbusjes hebben geregeld te maken met laadplekken die bezet zijn. “Wat ze vervolgens vaak doen is rondjes rijden door de stad totdat de laadplek weer beschikbaar is”, zegt Tavasszy. “Dat geeft zowel ergernis voor de vrachtwagenchauffeur, als voor het overige verkeer. Bufferzones voor vrachtwagens, een plek waar ze tijdelijk kunnen staan, kunnen dan uitkomst bieden.” Tavasszy zou eigenlijk nog wel een stap verder willen gaan. “Is het mogelijk om vanaf de bufferzones winkels te bevoorraden met robots of te voet”, vraagt hij zich hardop af. “Er moet dan rekening worden gehouden met de looproutes. Hoe vullen we dit praktisch in? Het zou goed zijn de haalbaarheid hiervan te onderzoeken.”
Beprijzen tijdvenster in de stad
Om het vele vrachtverkeer in de stad te verminderen, zou Tavasszy tijdvensters in de stad willen beprijzen. “Onrechtmatig gebruik wordt zo ontmoedigd. Bedrijven moeten dan boeken of reserveren voor een tijdslot.” Ook concessies voor de stadslogistiek ziet Tavasszy als mogelijke oplossing. Zo bedient één stadvervoerder in Delft alle ondernemers in het centrum. Het initiatief Stadslogistiek Delft is een samenwerking van de gemeente met PostNL. Goederen worden gebundeld aan de Staalweg in Delft en vervolgens met kleine elektrische voertuigen in de binnenstad bezorgd door PostNL. Stadslogistiek Delft ontwikkelt daarnaast diensten die passen bij de wensen van consumenten en ondernemers in de stad. Denk aan het ’s avonds thuisbezorgen van producten die de consument ’s middags in de winkel heeft gekocht. Deze manier van werken levert uiteindelijk minder en bovendien schonere vervoerkilometers op.
Om het vele vrachtverkeer in de stad te verminderen, zou Tavasszy tijdvensters in de stad willen beprijzen
Verduurzamen van de vloot
Onderneemster Baartmans proeft weerstand bij vrachtwagenfabrikanten als het gaat om het verduurzamen van de vloot. “Ze willen wel, maar pas als het moet. Ze zijn bang om wat van hun identiteit te verliezen. Een krachtige Scaniamotor en het geluid kenmerken de vrachtauto. Als Scania overstapt op elektrisch zal de motor net zo stil zijn als die van Volvo of Iveco.”
Emissieloze zones voor stadslogistiek in meerdere steden kunnen ervoor zorgen dat fabrikanten sneller overstag gaan. Streng: “Het Rijk vraagt van de gemeente om begin 2020 aan te kondigen om welk gebied het gaat, zodat de sector voldoende tijd heeft om de overstap te maken naar emissievrije belevering van de binnenstad in 2025. Daarom treffen we nu voorbereidingen om samen met betrokken groepen, zoals winkeliers en verladers, de ligging en omvang te bepalen.”
Belonen schone vrachtwagens
Rotterdam beloont al schone vrachtwagens. “We zijn onderdeel van het zero-emissie-, zero-rules-beleid van de gemeente”, zegt Baartmans. “Dat levert allerlei voordelen op. Zo mogen we over bepaalde busbanen rijden met onze elektrische trucks. Ook hebben we ontheffingen gekregen voor bepaalde winkelgebieden. We hebben zo langere levertijden bij winkels, waardoor we vervoerstromen beter kunnen spreiden.”
Dit artikel is verschenen in het eerste digitale magazine van PARKEER24. Deze kun je hier gratis downloaden.
