Spannende ontwikkelingen bij verduurzaming mobiliteitssector

Een groot schip dat zijn CO2-uitstoot afvangt, een zware vrachtwagen die op waterstof rijdt, de ontwikkeling van een assemblagelijn voor batterijpakketten; drie concrete voorbeelden waar vele bedrijven, organisaties en instituties vanaf dit jaar gezamenlijk aan werken. Een unieke samenwerking met een gezamenlijk doel: het bewerkstelligen van een transitie in de mobiliteitssector. In 2025 moeten de drie voorbeelden werkelijkheid zijn. Geert van Seggelen van Brainport Eindhoven is duidelijk over de ambitie: ‘Wij hebben als doel om Nederland koploper maken in groene en schone mobiliteit, met name op het gebied van zwaar transport.’ 

De coronacrisis heeft grote impact op de mobiliteitssector: niet leverbare onderdelen, geen medewerkers in de fabriek, niet afgenomen producten en stilstaande voertuigen. Hiermee zijn onderzoek- en ontwikkelbudgetten van bedrijven onder druk komen te staan, met als gevolg een rem op de verduurzaming van de sector. Verduurzaming die nodig is om de Klimaatakkoorddoelstelling tot klimaatneutrale mobiliteit in 2050 te behalen. Verduurzaming die om financiële ruimte vraagt. Deze ruimte wordt mogelijk gemaakt door een subsidieregeling van de overheid. Deze subsidie is eind november 2021 toegekend aan verschillende consortia van bedrijven, kennisinstellingen en organisaties die samen aan het verduurzamen van de sector werken.  

René Veldman, Gerard Koning en Geert van Seggelen zijn nauw betrokken bij drie van deze consortia. Zij vertellen vol enthousiasme hoe het schip en de vrachtwagen symbool staan voor de ontwikkelingen in de sector.  

CO2-afvangende schepen 

René Veldman, product owner bij VDL AEC Maritime, richt zich met zijn team op het verduurzamen van de scheepvaartsector. ‘Wat wij gaan doen is vrij speciaal. Wij willen namelijk CO2 van een schip afvangen, methaanslip reduceren én zorgen voor stikstofreductie bij schepen die op LNG varen. CO2 afvangen is al ambitieus, maar dit in combinatie met de andere twee doelstellingen maakt het project nog ambitieuzer. Wat je namelijk vaak ziet is dat het realiseren van het ene doel ten koste gaat van het andere doel. Wij gaan daarentegen voor complete integratie, zonder concessies.’ 
 
Het afvangen van CO2 aan boord is iets wat de scheepvaart niet kent. Juist daarom praat Veldman als geleerd stuurman honderduit over dit fenomeen. ‘Het afvangen van CO2 gebeurt al industrieel. Je hebt er een speciale constructie voor nodig en die constructie brengen we nu aan boord van een schip. Deze stap is groot, maar juist grote stappen hebben impact.’ 
 
Samen met onder andere TU Delft en Universiteit Twente werkt VDL AEC Maritime aan de realisatie van deze grote stap. Veldman benadrukt het belang van de kringloop. ‘Afvangen van CO2 is stap één, opslag - of op termijn hergebruik - om de cirkel rond te maken is stap twee.  Denk aan het omvormen tot synthetische brandstof. Brandstof die weer gebruikt kan worden aan boord van een schip, of door de industrie. Gaaf toch?’  

Zware vrachtwagens op waterstof 

Ook binnen de AutomotiveNL sector helpt de subsidieregeling de motor op gang. Onder de naam Green Transport Delta wordt intensief samengewerkt in twee innovatieprogramma’s ten behoeve van de elektrificatie en waterstoftoepassingen in mobiliteit. Gerard Koning en Geert van Seggelen zijn namens RAI AutomotiveNL en Brainport Development als programmamanagers betrokken bij het project om alle neuzen dezelfde kant op te laten wijzen. 

‘In onze sector is kennis delen en samenwerken niet vanzelfsprekend’, begint Koning. ‘Mede door de subsidieregeling  kunnen we nu samenwerkingsverbanden creëren die voorheen onmogelijk waren. Samen kunnen we ervoor zorgen dat we goed blijven in datgene waar we nu al goed in zijn: de productie van zwaar transport. Die sector gaan we nu vergroenen. Zo willen we de verbrandingsmotor van DAF trucks, die al ontwikkeld is en super efficiënt en goed werkt, gebruiken om deze voor waterstof geschikt te maken.’ 

Waterstof als brandstof voor zware vrachtwagens klinkt als iets voor in de verre toekomst. Koning denkt echter dat daar snel verandering in komt. ‘Twaalf jaar geleden was waterstof een hobby, nu is het een noodzaak. Om de klimaatdoelstellingen te behalen moet waterstof qua prijs competitief worden met diesel. Met die uitdaging gaan we aan de slag. Waterstof zien wij dan ook als dé oplossing voor langeafstand wegtransport.’ 

Assemblagelijn voor batterijpakketten 

Naast waterstof wordt batterij-elektrisch vervoer ook voor zwaarder transport steeds meer als oplossing gezien. Geert van Seggelen van Brainport Eindhoven licht toe: ‘We kennen in Nederland veel fabrikanten van bussen, trucks, industriële/landbouw voertuigen en schepen. Deze willen alle elektrificeren, maar zijn afhankelijk van een sterk concurrerende internationale batterijketen. Door delen van de batterijproductie naar Nederland toe te halen, versterken we de concurrentiepositie van marktleiders als VDL, DAF en Damen Shipyards. Daarnaast creëren we een omgeving waarin veelbelovende startups kunnen opschalen naar succesvolle batterijbedrijven.’  

Een van de doelstellingen is het realiseren van een assemblagelijn voor batterijpakketten bij VDL Nedcar in Born. ‘Eind 2023 zal het contract met BMW aflopen. Bij het binnenhalen van een nieuwe opdrachtgever zal de focus waarschijnlijk liggen op duurzaam vervoer. Het is belangrijk dat VDL tijdig haar batterijkennis verder uitbouwt om hierop in te spelen.’ 

Samen de weg op   

We staan voor een enorme transitie de komende jaren. Van Seggelen verwoordt het treffend: ‘Bedrijven en de rijksoverheid zien steeds meer in dat niemand de puzzel individueel kan leggen. Of het nu gaat om de ontwikkeling, toepassing of recycling van bijvoorbeeld batterijen; iedereen heeft een stukje van de oplossing. Bundeling van krachten over de gehele waardeketen is daarom nodig.’ 

Een voorbeeld van een eerdere succesvolle publiek-private investering, die leidde tot een koploperpositie van Nederland, is de introductie van elektrische OV-bussen. Vervoerders en de overheid kwamen met de verplichting dat nieuwe bussen vanaf 2025 geen CO2 meer mogen uitstoten. Het bedrijfsleven gaf hier gehoor aan. Van Seggelen: ‘Dat was uniek. En heeft ervoor gezorgd dat we op dit moment als Nederland koploper zijn op het gebied van de implementatie en verkoop van elektrische bussen.’ 

Van Seggelen, Veldman en Koning beginnen alle drie te glunderen als ze vertellen over de innovaties, samenwerkingen en plannen. Ze zijn klaar om de sector te verduurzamen. Op naar 2025.  

Kijk voor meer informatie op RVO.NL