Wat wij kunnen leren van de Finnen

Om meer kennis te verkrijgen over de fietsbewegingen van de Scandinaviërs, heeft de Finse overheid een gedetailleerd fietsmodel ontwikkeld: BRUTUS. Om te onderzoeken of dit model geschikt is voor de Nederlandse situatie, heeft het Bestuur Regio Utrecht een pilot uitgevoerd in de Uithof in Utrecht. 

BRUTUS

Ook in Finland wordt veel gefietst, vooral in de zomer. Dit vroeg echter om de nodige sturing. “In Finland wordt veel voor de fietser gedaan, maar er zat niet een gedegen gegevensstructuur achter”, vertelt Herbert Tiemens van het Bestuur Regio Utrecht. “Waarom bepaalde voorzieningen aangelegd moesten worden en hoe het zat met de kosten en baten was een grijs gebied. Daarom is de overheid een fietsmodel gaan bouwen dat anders is dan het traditionele verkeersmodel, wat zich richt op de grootschalige verkeersstromen. Het fietsnetwerk is veel fijnmaziger, kleinschaliger en gedetailleerder. Basisscholen en sportcentra zijn bijvoorbeeld niet opgenomen in traditionele verkeersmodellen. De routes die per fiets worden afgelegd zijn veel diffuser.”

BRUTUS brengt herkomst- en bestemmingsgegevens van fietsers in kaart middels dagboekgegevens en kansberekeningen. Op persoonsniveau worden activiteiten, de vervoerswijzekeuze en in geval van de keuze voor de fiets ook de routekeuze gesimuleerd. Op basis van bevolkingskenmerken worden de individuele verplaatsingen geëxtrapoleerd naar alle bewoners in het studiegebied. In Finland zijn op deze wijze middels het BRUTUS-model de fietsroutes naar school in de stad Hyvinkaa gemonitord, gevolgd door alle fietsroutes die mensen in de stad afleggen. Deze kennis heeft geresulteerd in een gedegen en goed onderbouwd investeringsprogramma voor de komende 10 jaar.

Data fietsrouteplanner

Om ook het fietsverkeer in Nederland in beeld te kunnen brengen, heeft de BRU een deal gesloten met de Fietsersbond. Tiemens vertelt: “Zij beschikken over een schat aan data dankzij hun fietsrouteplanner. De meerwaarde zit in het nauwkeurige netwerk, de veelheid aan kwaliteitsgegevens en de kennis over de routekeuze. De data gebruiken wij om het fietsverkeer te modelleren. Tiemens: “Alvorens we het model konden gebruiken, moesten we eerst onderzoeken of de Finnen ondanks de interessante voorsprong die ze hebben, goed met de Nederlandse datastructuur overweg kunnen. Dit werd uitgevoerd middels de pilot bij de Uithof in Utrecht, waar maar liefst 60 procent van het verkeer uit fietsers bestaat. Onder meer van de universiteit en de hogeschool hebben we cijfers ontvangen over herkomst en bestemming van hun medewerkers en studenten. De pilot is inmiddels succesvol afgerond. We kunnen het model nu provincie breed gaan uitrollen en gebruiken als onderlegger voor de fietsvisie die Bestuur regio Utrecht op dit moment voor de komende 15 jaar aan het vormgeven is.” Voor het zover is, is het zaak het fietsmodel op te schalen naar de rest van de provincie. Als dat gereed is, wordt onderzocht wat er met het fietsverkeer gebeurt als het netwerk wordt uitgebreid, door ontbrekende schakels, zoals bruggen over snelwegen of kanalen toe te voegen. “Niet alleen wordt in kaart gebracht hoeveel fietsers waar rijden”, vertelt Tiemens. “Het is ook mogelijk onderscheid aan te brengen in de fietsersstroom. Denk aan forensen, winkelend publiek of recreanten. Dat is een nieuwe stap in doelgroepbenadering van de fietser.”

Nationaal Fietscongres

Op het Nationaal Fietscongres vertelt de Fin Tomi Laine u graag meer over dit unieke verkeersmodel. Herbert Tiemens (BRU) geeft uitleg over de pilot. Het Nationaal Fietscongres wordt voor de derde keer georganiseerd. Dit jaar zijn we te gast in de Fietsstad 2014, Zwolle. Vorig jaar was dit congres uitverkocht. Verzekerd zijn van deelname of meer weten over het programma? Kijk op www.nationaalfietscongres.nl