‘We willen graag aanjager zijn van een circulaire economie’

De gemeente Almere is de gastheer van het eerste Circulaire Openbare Ruimte Congres op 16 juni. Rutger Ekhart is strategisch adviseur duurzaam beheer bij de gemeente. Hij nam de redactie van Straatbeeld mee langs de verschillende circulaire toepassingen in de openbare ruimte en liet ons kennismaken met bedrijven en instanties die hierbij een belangrijke rol spelen. Daarnaast vertelt Ekhart meer over de circulaire ambities van de gemeente. “We willen graag aanjager zijn van een circulaire economie.”

De gemeente Almere heeft in 2020 de Duurzaamheidagenda vastgesteld, waar het thema circulariteit onderdeel van uitmaakt. “Zo willen we in 2030 honderd procent circulair uitvragen en is circulariteit in het beleid van de gemeente verankerd”, vertelt Ekhart. “Ook bij grootschalig onderhoud nemen we circulariteit mee als belangrijke pijler. Zo wordt Muziekwijk Zuid nu als vliegwiel gebruikt voor de verduurzaming van de openbare ruimte. Daar vindt een herinrichting plaats, waarbij we ons focussen op het hergebruik van materialen en de materiaalkeuze. We proberen kritisch te kijken op wat echt noodzakelijk is. Bij een herinrichting moet ook gekeken worden of bepaalde zaken helemaal niet vervangen hoeven te worden of een andere functie moeten krijgen. Ieder niet geplaatst object is nog steeds beter dan een circulair product. Zelfs in nieuwbouwwijken wordt vaak veel verharding aangelegd. Dat zijn allemaal materialen die je aanbrengt en die na verloop van tijd vervangen moeten worden. Zijn al die stenen dan wel echt nodig? De refuse kant van circulariteit vind ik nog wel wat onderbelicht”, aldus Ekhart. 
 
De gemeente maakt nu werk van het thema circulariteit. Ekhart: “Wij proberen in onze aanbesteding circulariteit steeds meer in te bedden. Soms nog wat uit de losse pols, maar we willen het structureel maken. Dat kan bijvoorbeeld door uit te vragen vanuit MKI. We willen als gemeente aanjager zijn van de circulaire economie. We maken gebruik van bijvoorbeeld City Challenges, waarbij we de markt uitdagen om met innovaties te komen waar wij subsidie voor beschikbaar stellen.” Innovaties op circulair gebied kosten veel geld, merken ze ook bij de gemeente Almere. “Er is nog geen volwassen markt en de productie is kleinschalig. Dat maakt dat producten vaak nog duurder zijn. Maar de ontwikkelingen gaan zo snel dat circulaire toepassingen over een paar jaar de standaard zijn.”, stelt Ekhart vast. 

Groene Betoncentrale 

Aan de rand van Almere ligt het reusachtige terrein van Cirwinn, een samenwerking tussen verschillende grote marktpartijen. Op het terrein wordt onder meer betonpuin in de Groene Betoncentrale gebruiksklaar gemaakt voor nieuwe toepassingen. De Groene Betoncentrale maakt gebruik van zonne-energie, 100 procent waterrecycling en secundaire grondstoffen. In oktober 2021 kreeg de centrale een nieuwe puinscheidingsinstallatie. Deze installatie zorgt ervoor dat betonpuin hoogwaardig hergebruikt kan worden. In de installatie wordt betonpuin gescrubd, geclassificeerd, gewassen en gezeefd. Hierdoor komen er granulaat en twee soorten zand vrij die worden gebruikt als secundaire bouwstof voor de productie van duurzaam beton. Op deze manier wordt van betonpuin zo hoogwaardig mogelijk nieuw beton gemaakt.  

Het duurzame beton wordt onder meer gebruikt voor de bruggen op de Floriadeterrein en bij de aanleg van groene fietspaden in de gemeente Almere. Op het terrein van Cirwinn ligt zo’n 20.000 ton betonpuin dat hoogwaardig hergebruikt wordt. Het puin is afkomstig van onder meer skeletten van bruggen, balkons en funderingen. “Vanuit Almere en de omliggende regio wordt het betonpuin naar de Groene Betoncentrale gebracht. De aannemers waar we als gemeente mee samenwerken zijn ook verplicht om de betonresten naar Cirwinn te brengen”, vertelt Ekhart.    

Gerycled beton 

De gemeente Almere maakt met bouwbedrijven concrete afspraken over het gebruik van gerycled beton. “Zo hebben we met Dura Vermeer afgesproken dat we voor projecten een bepaald percentage gerecycled beton gebruiken. Dat percentage zal de komende jaren alleen maar meer worden. Voor bepaalde toepassingen hebben we al gebruik gemaakt van 100 procent gerecycled beton, bijvoorbeeld bij de aanleg van een fietspad. Daarnaast worden er ook proeven gedraaid met duurzame bindmiddelen zoals geopolymeerbeton. Uit verschillende testen blijkt dat beton met dit bindmiddel zeker zo sterk is als cement. Daarnaast worden er bij Cirwinn testen gedaan om cement te reactiveren. Het kan een manier zijn om cement een tweede leven te geven. Dat levert een enorme milieubesparing op omdat je geen nieuw cement nodig hebt uiteindelijk. Het is een ontwikkeling die we met veel interesse volgen”, aldus Ekhart.  

Hout 

Het hout van bomen uit de regio wordt gebruikt voor verschillende toepassingen in de openbare ruimte. “We maken er onder meer zitmeubilair, speeltoestellen en boompalen van. De houtsnippers die vrijkomen bij het verwerken worden ook hergebruikt, onder meer voor de teelt van paddenstoelen. We willen in de toekomst een groter deel van het hout lokaal hergebruiken en toewerken naar nog hoogwaardiger hergebruik. We hopen dat meubelmakers en bouwbedrijven het hout uit de regio kunnen gebruiken voor producten. Nu gaat nog een groot deel van het hout naar de biomassacentrale en de houtvezelindustrie, dat willen we echt anders hebben”, aldus Ekhart.  

Groene Plastic Fabriek 

Op het Cirwinn-terrein is ook de Groene Plastic Fabriek gevestigd. De fabriek is een initiatief van Save Plastics en de gemeente Almere. In de afgelopen jaren zijn mogelijkheden voor verwerking van plastic reststromen onderzocht. In samenwerking met provincie Flevoland, Cirwinn en vele (Europese) partners hebben Almere en Save Plasics de Groene Plastic Fabriek gebouwd, waar producten worden geproduceerd voor de openbare ruimte. Deze producten gaan ongeveer 50 jaar mee en kunnen nog 10 keer worden gerecycled. De gemeente Almere maakt gebruik van verschillende circulaire toepassingen die in de Groene Plastic Fabriek zijn vervaardigd, vertelt Ekhart. “We hebben op verschillende plaatsen in de openbare ruimte circulaire damwanden geplaatst. Deze worden gemaakt van gerecyclede kunststoffen.” De Groene Plastic Fabriek produceert daarnaast lichtmasten, routepalen, bruggen, straatmeubilair en steigerplanken voor de openbare ruimte. De duurzame fabriek biedt een unieke oplossing voor moeilijk verwerkbaar plastic. Deze plastics kunnen niet optimaal worden gescheiden, zijn soms vervuild en worden daarom normaal gesproken verbrand. Het gaat hier om een pilot-fabriek die start met een kleinere hoeveelheid. De fabriek is schaalbaar en bij grotere vraag wordt de capaciteit hierop aangepast. Er wordt niet alleen geproduceerd maar ook worden de grondstoffen in eigen huis opgewerkt.  

Grondstoffen Collectief 

De gemeente Almere maakt ook onderdeel uit van het Grondstoffen Collectief Almere (GCA). Ekhart: “Dat is een samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden. Het doel van het collectief is reststromen uit Almere hoogwaardig te hergebruiken. Het GCA richt zich op de ontwikkeling van grondstoffen uit afval en coördineert circulaire projecten. Zo is het fietspad van groen beton tot stand gekomen vanuit het GCA. Voor het fietspad zijn hennepvezels gebruikt, een restproduct afkomstig uit de stad. Daarnaast hebben we binnen de gemeente overlast van de reuzenberenklauw. In een verkennende studie is gekeken naar wat je met de vezels uit deze plant allemaal kunt en dat is zeer interessant. De eerste toepassing is inmiddels zichtbaar in de openbare ruimte. We hebben verkeersborden geplaatst die gemaakt zijn van een biocomposiet met de vezel van de reuzenberenklauw”, aldus Ekhart.  
 
De gemeente Almere vindt aanhaken bij circulaire ketens belangrijk, maar daar zitten soms wat haken en ogen aan. “Het is soms lastig qua transparantie. Als gemeente omarm je soms één partij omdat zij ons kunnen helpen met een hoogwaardig circulair product. Waarom werk je samen met de ene partij en niet met de andere? Aan ons de taak om open en transparant te zijn naar de markt toe. Soms moeten we innovaties omarmen om een stap verder te komen.” 

Congres

Ekhart nodigt geïnteresseerden van harte uit om naar Almere te komen 15 en 16 juni tijdens het Circulaire Openbare Ruimte Congres. “We willen door middel van het congres inspireren en geïnspireerd worden. Wij doen al best veel op het gebied van circulariteit, maar we willen ook leren van andere gemeenten en het bedrijfsleven. Wij willen door middel van het congres een plek zijn om elkaar te ontmoeten. En wat is er mooier dan om als Almere juist tijdens de Floriade gastheer te zijn. De Floriade is dit jaar hét podium voor duurzame ontwikkelingen”, besluit Ekhart.   

Het Circulaire Openbare Ruimte Congres bestaat uit twee delen. Op 15 juni vindt het pré-congres plaats op het Floriadeterrein. Het congres is een dag later in de Kunstlinie in Almere. Kijk voor meer informatie op www.circulaireopenbareruimte.nl.