Meer ouderen x meer e-fietsen =
De feiten van de SWOV op een rijtje:
- De ernst van de verwondingen is groter bij een ongeval met een elektrische fiets.
- Ouderen hebben een iets grotere kans om te vallen of op een ander ongeval met een elektrische fiets.
- Dat komt door hun grotere kwetsbaarheid, maar ook door de hogere snelheid en omdat elektrische fietsen vrij zwaar zijn.
Ik denk dat dé oudere niet bestaat. Bij een triathlon ben je boven de 40 jaar oud, maar in de werkomgeving ligt dat een stuk hoger. Na de werkzame periode ben je als jonggepensioneerde doorgaans nog een aantal jaren behoorlijk vitaal. Daarna volgt een periode waar de gebreken, zoals die met de jaren komen, nog wel hanteerbaar zijn. Nog later volgt een periode waarin mobiliteit beperkt mogelijk is en hulp van buitenaf nodig is. Mijn beeld is dat de veroudering met de tijd steeds sneller gaat.
Ouderen blijven doorfietsen zolang ze zich veilig voelen. Dat ouderen zich veilig voelen is te herleiden tot de vraag: 'Wat maak ik zelf mee onderweg?' In zijn afstudeeronderzoek beschijft student Michel de Zeeuw van Windesheim Flevoland subjectieve veiligheid van ouderen op een elektrische fiets. Hij schetst het beeld dat jonggepensioneerden zonder uitzondering rapporteren dat ze zichzelf veilig beschouwen. Een aantal jaar oudere fietsers rapporteren soms onveiligheid, en dan hooguit op een of enkele aspecten. Nog weer ouder zijn er twee effecten waarneembaar: ouderen rapporteren dat ze zich steeds vaker onveilig voelen en ook op steeds meer aspecten…
Maar tegelijkertijd geldt: ouderen die die zich onveilig voelen, stoppen met fietsen. En die oudere ouderen verdwijnen dus uit beeld. Een herkenbare carrière. En het verklaart ook meteen waarom ouderen zichzelf veilig wanen op de elektrische fiets. Educatie en handhaving zijn daarom lastig als maatregel in te zetten. En ernstiger: wellicht is er sprake van een vals gevoel van veiligheid, het grootste probleem voor de verkeersveiligheid. Het omgekeerde kan ook: als iemand zich - ten onrechte - niet veilig voelt op de fiets, zal diegene minder fietsten. En uiteindelijk het fietsen snel verleren, als de vaardigheid niet of nauwelijks onderhouden wordt.
Mijn conclusie is dan ook: objectieve veiligheid en subjectieve veiligheid moeten goed geharmoniseerd worden - en blijven. Alleen zo houden we de ouderen mobiel en de risico’s beperkt. Objectieve veiligheid is een halve waarheid. De moraal: gedrag wordt vrijwel volledig bepaald door subjectieve veiligheid en alleen in uitzonderlijke situaties door objectieve veiligheid.
Zolang de wereld van verkeersveiligheid alleen naar objectieve veiligheid kijkt en subjectieve veiligheid niet systematisch oppakt als serieus onderwerp van studie, laten we kennis en inzicht over gedrag en de wisselwerking tussen subjectieve en objectieve veiligheid liggen.
