Op de sofa bij de verkeerspsycholoog: verkeersborden

We komen ze overal tegen: verkeersborden. Voor voetgangers, fietsers, automobilisten. Wit, blauw, met of zonder rode rand, vierkant, rond en driehoekig. Maar werken al die verkeersborden nou even goed? Nee! Amerikaans onderzoek toonde een interessant verschil aan.

Verkeersborden die beweging uitstralen, blijken eerder opgemerkt te worden dan borden met een stilstaande afbeelding. Neem het bord 'oppassen voor slipgevaar' (bord J20 voor de toegewijde verkeerskundigen onder ons). Het laat een auto zien in volle beweging. Ons brein merkt het meteen op. Maar neem nu het bord 'uitkijken voor overstekend vee' (J28 voor de intimi). Een stilstaande koe loeit, herstel... boeit weinig automobilisten. Het stilstaande beeld van de onnozele viervoeter activeert niet het minste beetje alertheid in onze hersenen.

Onderzoek

Onderzoekers aan de Universiteit van Michigan en Utah vonden in een studie dat mensen significant sneller reageren op borden die beweging uitstralen.

‘A sign that evokes more perceived movement increases the observer’s perception of risk, which in turn brings about earlier attention and earlier stopping’, zeggen de auteurs. ‘If you want to grab attention, you need signs that are more dynamic.’

Wat is die ‘significante snellere reactie’ dan precies? Op een bord met een bewegende afbeelding reageren automobilisten gemiddeld 50 milliseconden sneller dan op een bord met een stilstaande afbeelding. Het lijkt misschien nauwelijks de moeite waard, maar het kan in het verkeer het verschil maken tussen leven en dood, beamen de onderzoekers.

De jagers van de snelweg

Om te verklaren waarom het zo werkt, moeten we diep in ons brein doordringen. In de primitievere delen van onze hersenen (die we het reptielenbrein en het zoogdierenbrein noemen) gelden nog vaak de wetten van de jungle. En het verkeer maakt nu precies dát in ons wakker. Op de weg leren we onze diepere ‘ik’ kennen: we veroveren kleine stukjes asfalt en voelen ons oppermachtig met al die pk’s onder onze rechtervoet. Op de weg gedragen we ons een beetje als de jagers van toen.

Vechten, vluchten en bevriezen

Maar er dreigt natuurlijk ook gevaar als we ons ‘in de asfaltjungle’ begeven en verkeersborden waarschuwen ons daarvoor. Ons primitievere brein geeft ons droe mogelijkheden om het gevaar te bedwingen: vechten, vluchten en bevriezen. Ga het gevaar te lijf, ga er voor op de vlucht, of beweeg je helemaal niet meer zodat het gevaar jou niet ziet. Voor jagers zijn vooral de eerste twee interessant én deze vereisen beweging, dus is ons oerbrein in het verkeer dáár op ingesteld.

Updateje kan geen kwaad

De Amerikaanse onderzoekers pleiten ervoor om meer afbeeldingen in te zetten die beweging suggereren en dus zo ons primitievere brein activeren. Het kan verkeersslachtoffers schelen. Weg met stilstaande beestjes, nauwelijks bewegende voetgangers, statische hekjes en bevroren locomotieven uit de vorige eeuw (J11 voor de kenners). Wij zijn dan ook voorstander van een update voor een aantal van onze verkeersborden, waarbij we vooral meer actie willen zien!

Meer dynamiek, maar niet overdrijven

In theorie zouden we natuurlijk een stapje verder kunnen gaan. In deze tijd is het een koud kunstje om de borden écht te laten bewegen. Met animaties dus. Herten die het bord uitspringen, auto’s die daadwerkelijk slippen en treinen die van links naar rechts (of andersom) in en uit de witte driehoek rijden. Zoiets vraagt zeker de aandacht. Toch adviseren we daar maar niet aan te beginnen. Gouden wetten voor een veilige verkeersafhandeling vertellen ons immers voor zo min mogelijk afleiding te zorgen, de weggebruiker niet in de war te brengen en mentale overbelasting te allen tijde te voorkomen. Een eenvoudig ‘stilstaand’ plaatje dat alleen beweging suggereert, is daarom voldoende.

Meer weten?

Meer weten over verkeersborden met of zonder beweging? Lees over het Amerikaanse onderzoek of bekijk het item van RTL4 waar Gerard de werking van het brein ten opzichte van verkeersborden uitlegt. 

Meer ideeën opdoen over (andere) psychologische aspecten van ons verkeer en de afwikkeling daarvan? Neem gerust contact op met Emmely, Gerard of Kim.

Lees ook de vorige ‘Op de sofa bij de verkeerspsycholoog’ over smartphonegebruik of fietsparkeren.