Voetgangers de dupe na heropening winkels
Voor velen was het laatste halfjaar best zwaar. Het was niet alleen een typische grijze grauwe regenachtige winter in Nederland, ook het overgrote deel van de wereldbevolking zat binnen en had weinig te doen of kon niks ondernemen. Gezien deze beperkingen begon ik regelmatig door de stad te wandelen, zowel na het werk (vanuit huis natuurlijk) als in het weekend. Omdat alle winkels – behalve supermarkten – waren gesloten, hebben deze wandelingen me geleerd het lopen op prijs te stellen en niet het doel waar ik naartoe zou gaan.
Soms verken ik een nieuw gebied door buurten te bezoeken waar ik nog nooit was geweest. Op andere dagen liep ik een van mijn vaste routes, door dezelfde straten met dezelfde bebouwing en soms ook met dezelfde mensen.
In die tijd was de stad een paradijs voor voetgangers. Toen ondernemers beseften dat de lockdown langer dan een paar weken zou duren, werden de tafels, stoelen en uitstallingen die de stoep bezette opgeborgen. Veel werkenden waren overgestapt naar thuiswerken, waardoor er minder geparkeerde auto’s in de straten stonden en waren er minder fietsen en scooters die de stoepen in beslag namen. Maar het obstakelvrije trottoir was van korte duur.
Sinds kort zijn mijn dagelijkse wandelingen veranderd. Op 28 april kregen terrassen en patio’s officieel toestemming om weer open te gaan. Zo ook mochten winkels weer klanten ontvangen zonder van tevoren een afspraak te maken. Terwijl velen van ons – waaronder ikzelf – zich verheugen op het feit dat we eindelijk buitenshuis iets kunnen gaan drinken of eten, lijken we de lessen die we tijdens de lockdown hebben geleerd snel van tafel te hebben geveegd. Zo gingen we van een voetgangersparadijs naar het oude – maar niet meer zo vertrouwde – ‘wandelgebied’.
Heropening winkels
Het is bijna een maand geleden dat de winkels weer open zijn gegaan en de trottoirs zijn weer bezaaid met terrasmeubilair, koopwaar en uitstallingen van winkels. Naast de gebruikelijke objecten is er echter een nieuw gebruik op de stoep bijgekomen: wachtrijen. Omdat slechts een beperkt aantal mensen naar binnen mogen, vormen zich al snel rijen voor de ingang van winkels. Soms nemen ze zelfs het hele trottoir in beslag.
Het is vrij kortzichtig om te denken dat we alles kunnen heropenen zonder rekening te houden met de openbare ruimte, want dat functioneert niet meer op dezelfde manier als drie jaar geleden. Met nog meer ‘oneigenlijk’ gebruik van het voetgangersgebied zal het alleen maar gevaarlijker worden voor de voetganger, zij worden namelijk steeds meer richting de rijbaan geduwd. Vanzelfsprekend dat zo dicht bij snel rijdende voertuigen dit geen uitnodigende of comfortabele voetgangersomgeving is. En als we sociale afstand moeten blijven bewaren, verdient dit onderwerp extra aandacht. Zeker omdat de openbare ruimte oorspronkelijk niet hiervoor ontworpen is. Naast redenen voor de volksgezondheid is het ook een kwestie van toegankelijkheid om voor voldoende voetgangersruimte te zorgen.
Slingeren met wandelstok
Dit doet me denken aan het bezoek dat mijn vader een aantal jaren geleden aan mij bracht in Amsterdam. Onstabiel lopend met een wandelstok, slingerde mijn vader over de smalle trottoirs van Amsterdam. Hierdoor werd ik me zeer bewust van de hoeveelheid fysieke obstakels, met name voor mensen die slecht ter been zijn. Fietsen, scooters, banken, auto’s, plantenbakken, vuilnisbakken en zo nog meer namen vaak een deel van het toch al smalle trottoir in beslag. Het navigeren over de stoepen van Amsterdam voelde vaak als een doolhof. Niet omdat we verdwaald waren, maar omdat we voortdurend omwegen moesten maken om een plekje te vinden dat breed genoeg was voor twee voeten en een wandelstok. Voor mij was het al frustrerend, laat staan voor degenen die zich elke dag op die manier moeten verplaatsen. En dan heb ik het nog niet gehad over mensen die afhankelijk zijn van een rolstoel of scootmobiel.
Ik pleit er overigens niet voor om winkels en horeca gesloten te houden, in tegendeel. Ik denk wel dat, ondanks dat de lockdown een flinke aderlating was voor bedrijven, de economie en ons sociale leven, we de voordelen ervan niet over het hoofd mogen zien. Veel wetenschappers hebben gewaarschuwd dat als we geen ingrijpende veranderingen doorvoeren, COVID-19 vermoedelijk slechts een van de vele pandemieën is die in de toekomst zullen volgen. Maar we hebben het (bijna) doorstaan. We weten hoe het is. Dus waarom zouden we er geen plannen voor de toekomst maken?
Naarmate we voorzichtig uit de lockdown komen, moeten we onze openbare ruimtes eens goed onder de loep nemen. Biedt deze ruimte nog wel plaats aan iedereen? Is er genoeg ruimte om afstand van elkaar te houden? Winston Churchill zei ooit: “Never let a good crisis go to waste.” Wat het effect van de lockdown op ons mobiliteitsgedrag betreft ligt dit niet ver van de waarheid.
