De uitdagingen van fietsstad Enschede

Twentse gemeente gastheer Nationaal Fietscongres 2022

De gastgemeente voor het Nationaal Fietscongres 2022 is Enschede. De stad werd in 2020 uitgeroepen tot beste fietsstad in de categorie ‘grote gemeenten’. Toch is er nog genoeg te doen in de Twentse stad, weet ook beleidsadviseur mobiliteit Benjamin Groenewolt.

Nederland is fietsland en we fietsen steeds meer en vaker. Net als in de rest van het land levert dat in Enschede ook uitdagingen op. “De context die bij ons historisch ingegeven is, is de stad zoals die zich ontwikkeld heeft en waarin de fiets niet altijd voorrang heeft. We kennen in onze stad een aantal complexe kruisingen en dan is het lastig kiezen welke modaliteit de boventoon voert. Daarom kiezen we ervoor de routes zo in te richten dat we het auto- en fietsverkeer uit elkaar te trekken.” Dat moet er tevens toe leiden dat het autoverkeer in het centrum afneemt. Toch zal de auto voorlopig zeker niet helemaal verdwijnen, denkt Groenewolt. “We hebben een aantal parkeergarages in het centrum waar mensen graag hun auto willen neerzetten. En de bus moet naar het station kunnen rijden. Daarom kiezen we voor ontvlechten.”

Ander volk

Waar Nederlanders van oudsher van nature vaak voor de fiets kiezen, is dat een paar kilometer over de grens met Duitsland wel anders. Daarom stapt het winkelpubliek uit het naastgelegen Gronau vaak in de auto, ondanks dat de centra slechts enkele klimeters uit elkaar liggen. “Het is toch ander volk. En het helpt niet dat voor het ov tussen Nederland en Duitsland de grens nog altijd een barrière is. Bovendien is het met de fietsroute tussen Gronau en Enschede net als met de snelweg tussen België en Nederland, dat verschil in kwaliteit is groot.” Om hier in de toekomst verandering in te brengen vindt momenteel overleg plaats tussen de gemeenten op de route Zwolle-Münster. “Tussen die steden ligt al een spoorlijn, we willen ervoor zorgen dat er ook een kwalitatieve fietsroute komt.” Een bijzondere ontwikkeling. Voor zover Groenewolt weet wordt nog nergens op deze schaal overlegd tussen twee landen. “Hopelijk kunnen we er volgend jaar op het Fietscongres meer over vertellen.”

Fiets steeds belangrijker

Om binnen de eigen gemeentegrenzen alles goed te regelen voor de fiets is een fietsvisie ontwikkeld. “We gaan in die visie door op de weg die we reeds hadden ingezet. Het wordt steeds drukker in de stad, de fiets wordt daarmee steeds belangrijker. We zetten daarom sterk in op de fietsnetwerken die we hebben. Daarnaast is in de visie de verkeersveiligheid een belangrijke pijler. Ondanks dat we hard gewerkt hebben aan de ontwikkeling van aantrekkelijke fietsroutes, blijkt uit enquêtes dat sommige van die routes nog steeds onvoldoende worden gebruikt. Als reden wordt genoemd dat men zich op een aantal punten onveilig voelt. Daar gaan we mee aan de slag.”

Meer vrijheid

Met de fietsvisie kan meteen gewerkt worden aan een aantal andere ambities van de gemeente Enschede. Groenewolt noemt onder meer de arbeidsparticipatie van mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. “De reden dat mensen soms niet werken is simpelweg dat ze niet op de werklocatie kunnen komen. Als je de bereikbaarheid met de fiets verbetert geef je die mensen meer vrijheid.” In Enschede werkte de fietsvisie als aanjager voor de verbinding tussen de verschillende domeinen en afdelingen. Groenewolt en zijn collega’s klopten bij anderen aan om te kijken of de fietsvisie ook iets voor hen kon betekenen. Tegelijkertijd heef de fiets profijt van andere ontwikkelingen in de stad. Enschede kampt met een groot klimaatvraagstuk. Op een aantal locaties in de stad wordt hard gewerkt aan het tegengaan van wateroverlast en hittestress. Hele straten worden omgetoverd tot groene plekken. “Een mooi ontwerp met groene wadi’s zijn meteen aantrekkelijker voor fietsers. In de drukke Molenweg is een knip gemaakt. Dat was eerst een doorgaande autoroute naar de binnenstad, maar nu een aantrekkelijke fietsroute.”

Gastheer Nationaal Fietscongres

Of alle maatregelen daadwerkelijk invloed gaan hebben op een verbeterd fietsklimaat in Enschede zal moeilijk te zeggen zijn, schat Groenewolt in. “Dat is het lastige van een integrale aanpak. We denken natuurlijk dat de positie van de fiets verbetert, maar waar dat dan precies door komt? Door de gemeente? Door een campagne of doordat de infrastructuur is aangepakt? Als we de stad goed bereikbaar houden ben ik tevreden, ook omdat het cijfer dat mensen geven aan ons fietsklimaat stijgt. Als je het helemaal niet kunt aantonen is het natuurlijk ook niet goed.”

Volgend jaar is Enschede gastheer van het Nationaal Fietscongres. Groenewolt hoopt dat zijn stad de deelnemers aan het congres een echt fietsgevoel mee te kunnen geven. “Ik denk dat de decentrale stad nog maar weinig ontdekt is. We willen laten zien hoe snel je vanuit het centrum in het groen bent. Verder willen we onze multimodale opgaven delen. En natuurlijk hopen we iets te kunnen vertellen over de grensoverschrijdende route en de uitdagingen die grenzen met zich meebrengen.”