Lichtexpert: "Verblindende koplampen gevaarlijk voor fietser"

‘Die nieuwe auto’s met die enorme lichtbakken voorop, daar val je als fietser toch helemaal bij in het niet met je kleine lichtje?’ Lichtontwerper Ellen de Vries maakt zich grote zorgen over het geweld van LED- autokoplampen. ‘Als het donker wordt verandert het straatbeeld in brede, verlichte banen voor auto’s en schimmige randen voor fietsers.’ Zelf stapt ze nooit op de fiets zonder licht en haar kinderen spreekt ze er tot vervelens toe op aan: ‘Denk je aan je licht? Ze weten: ‘Er liggen altijd reservelichtjes in de la.’

Gewoon door het donker

De Vries snapt dat vooral vrouwen zich niet altijd prettig voelen als ze door het donker fietsen, maar zelf weigert ze thuis te blijven. ‘Ik heb voor mezelf bepaald: Niemand zorgt ervoor dat ik ‘s nachts niet naar buiten durf. Dus ik fiets gewoon door het donker. Je wilt ver voor je kunnen zien. Het gaat niet om een bananenschil voor je voeten. Je wilt zien of er verderop iemand in de bosjes zit. Als ik luidruchtige jongens zie fiets ik rustig vijf minuten om.’

De oplossing voor sociale veiligheid is niet alles zoveel mogelijk te verlichten. ‘Uit onderzoek blijkt dat mensen, vooral vrouwen, zich in het donker het prettigst voelen bij een relatief lage lichtfrequentie met weinig contrast zodat je een goed overzicht hebt. Het menselijk oog heeft een grote bandbreedte. We kunnen de zonnekracht zien, maar ook bij 2 lux (meeteenheid voor licht-red.). Vrouwen vinden gelijkmatig warm licht van 1 lux prettig. Dan heb je ook geen grote dreigende schaduwen.’ Het probleem is dat dit subtiele licht wegvalt bij het geweld van onder andere ledkoplampen.

Stoorzenders

Maar subtiele autokoplampen lijken vooralsnog verre toekomstmuziek. ‘Als het om licht gaat, zijn er veel praktische zaken die je niet kunt veranderen. De automarkt is internationaal, dus je kunt als Nederland niet bepalen dat autolampen niet zo fel mogen schijnen. En je hebt in de openbare ruimte te maken met particulieren die hun voortuin of bedrijf even goed in het zonnetje willen zetten. Reclame en terreinverlichting, dat zijn echte stoorzenders in de nachtelijke omgeving.

Een bak licht trekt de aandacht. Dat is hoe ons brein werkt. Stel je voor dat je aandacht wordt getrokken door een grote lamp op een bouwterrein. De remweg van een auto is paar seconden. In de tijd dat je naar dat bouwterrein kijkt, zie je andere dingen niet.’

Insecten

Led lijkt een flinke energiebesparing en dus denken mensen dat ze daar niet zuinig mee hoeven te zijn, maar al dat licht heeft ook schadelijke effecten voor mens, dier en planten. "Er zijn aanwijzingen dat het verminderd aantal insecten niet alleen te wijten is aan het gebruik van gif, maar ook komt door het veelvuldig gebruik van wit licht. Insecten worden naar dat witte licht getrokken en daar cirkelen ze rond. Misschien dat ze daar uitgeput van raken en niet meer de energie hebben om zich voort te planten."

Kan het ietsje minder?

De Vries: ‘Verlichte Reclameborden in de nacht zouden verboden moeten worden. Op industrieterreinen staan vaak allerlei lampen op volle kracht te schrijnen. Ik kan er boos om worden dat bijvoorbeeld hier verderop ProRail bij elke deur de hele nacht een lampje laat schijnen. Waarom geen bewegingssensor? Waarom al dat licht als 96% van de mensen slaapt (CBS)? Soms is het argument voor verlichten bij een bewakingscamera dat de camera anders niet ziet wat er gebeurt, maar er zijn standaard camera’s die kleuren juist extra goed zien in het donker. Ik heb dat zelf gezien. Fascinerend is dat.’

Lees het volledige artikel op Fietsersbond.nl