De straat op maat

Als ontwerpers van de openbare ruimte werken we aan aantrekkelijke, groene en bereikbare steden en dorpen. We zijn continu op zoek naar de juiste balans tussen verkeer en verblijven. De inrichting van de openbare ruimte om ons heen is essentieel voor ons gedrag. Willen we een openbare ruimte waarbij we rekening houden met elkaar, die toegankelijk is voor iedereen en waar we ons prettig en veilig voelen? Dan vraagt dat ook om een inrichting die daarbij past. Maar wat zijn nu eigenlijk de verschillende mogelijkheden voor inrichting van de openbare ruimte bij verschillende verkeersintensiteiten? Wat zijn goede voorbeelden van straten met een zogenaamde ‘stroomfunctie’ waarbij het ook prettig is voor voetgangers en fietsers? Landschapsarchitect Marco Aarsen van Goudappel Coffeng, bracht het in kaart met de Straat-op-Maat inspiratieatlas.

Dit is de eerste aflevering van de nieuwe serie ‘Metamorfoses’. In de komende nummers laten we straten en wegen zien die, met behulp van de methode ‘De Straat op Maat’, een metamorfose hebben ondergaan.

“We zijn vaak bekend met voorbeelden van goede straten en plekken uit onze eigen stad,” zegt Aarsen. “Dit zijn voorbeelden van straten waar de mens meer centraal staat in plaats van de auto, waar het prettig is te verblijven en elkaar te ontmoeten, waar het goed toegankelijk is voor ouderen en waar kinderen zelfstandig en veilig naar school kunnen fietsen. Ook kunnen dit voorbeelden zijn met meer ruimte voor groen waarbij klimaatadaptatie een integraal onderdeel is geweest bij de herinrichting.”

Van shared space tot stadsstraat

“We zijn echter vaak minder bekend met goede voorbeelden van straten en wegen, met een goede balans tussen de verkeer en verblijven, uit andere steden. Juist deze voorbeelden zijn interessant om zo van elkaar te kunnen leren.” Adviesbureau Goudappel Coffeng wil hier met ‘De straat-op-maat, inspiratie-atlas: van shared space tot stadsstraat’ verandering in brengen. Marco Aarsen: “Voor veel steden is het lastig om te zien wat er allemaal mogelijk is. Vaak zien we wel wat goed gaat binnen de eigen stadsgrenzen, maar leren we onvoldoende van voorbeelden uit andere steden. Bij dezelfde verkeersintensiteit is een andere inrichting vaak ook mogelijk, deze kansen willen we op deze manier laten zien.”

Drie pijlers

De methodiek van De-straat-op-maat is gefundeerd op drie pijlers: verkeersintensiteit, ruimte en identiteit van de straat. Gaat het om een drukke weg of juist om een verkeersluw gebied? Is het een stedelijke weg met veel voorzieningen of een dorpsweg met alleen een woonfunctie? In de atlas zijn een groot aantal wegen op deze manier beschreven.

Behalve deze manier om bestaande straten in beeld te brengen, zijn dezelfde straten en wegen ook gewaardeerd. Hiervoor wordt de, mede door Goudappel ontwikkelde, methode van ‘Functional Ambiance’ gebruikt, die door middel van een webgrafiek de balans tussen ‘Te World of Flows’ en ‘The World of Places’ laat zien en zo inzichtelijk maakt waar nog winst te behalen valt.

Daarnaast wordt de ‘Wegenscan’ toegepast om inzicht te krijgen in de verkeersintensiteit die op veilige wijze verwerkt kan worden. Deze twee methoden worden aangevuld met ‘expert judgement’ door een ruimtelijk- of verkeerskundig expert van een gemeente of van Goudappel. Aarsen: “We willen zo voorbeelden laten zien van goede straten én uitleggen waarom de gekozen inrichting goed werkt. We hopen zo stedelijk ontwerpers te inspireren.”

De straten en wegen uit de inspiratie-atlas zijn ingezonden naar aanleiding van oproepen aan gemeenten en steden om straten te laten zien waar ze trots op zijn. Een eerste selectie is momenteel te zien op www.destraatopmaat.nl. Elke straat is volgens de methodiek van ‘de straat op maat’ in beeld gebracht. Wat gaat goed en wat kan beter? Bij straten die recent heringericht zijn wordt de voor- en na situatie met elkaar vergeleken.

Corona crisis biedt kansen

Ook stedelijk ontwerpers en verkeerskundigen hebben momenteel met een bijzondere situatie te maken. “De ruimte voor de auto werd op veel plekken al afgebouwd, door de coronacrisis komt dit proces wel in een stroomversnelling. Neem bijvoorbeeld Brussel, waar de binnenstad omgetoverd wordt tot een woonerf met een maximumsnelheid van twintig kilometer per uur”, aldus Aarsen. “Als tijdelijke ideeën goed bevallen kunnen we deze (deels) blijvend maken. Hier willen we hulp bij bieden, ook in de toekomst. Mensen kennen vaak weerstand voor het onbekende, maar als het er dan eenmaal is, blijkt het toch prettig te werken en omarmen mensen de nieuwe situatie. Dit biedt op termijn zeker kansen voor meer groen en ruimte voor voetgangers in de stedelijke inrichting.”

Gemeente Gouda heeft al aangegeven graag advies te willen voor aanpassingen in de openbare ruimte in deze 1,5 meter maatschappij. “Zij willen vooral meer ruimte creëren voor fietsers en voetgangers, zodat zij voldoende afstand van elkaar kunnen houden. Daar zetten we onze methode graag voor in.”