Fietscultuur in autominded Oslo groeit gestaag

In de zomer van 2013 werd de prijsvraag voor de FutureBuilt Award uitgezet, gericht op het fietsvriendelijker maken van vijf Noorse gemeenten. Iedere gemeente had een andere opgave, zoals het ontwerpen van een fietssnelweg of het bieden van een optimale oplossing voor de fiets rond een stationsomgeving. In Oslo luidde de opgave het fietsvriendelijker maken van de binnenstad. Via via kwam deze opgave bij Jeroen Buis terecht, senior consultant mobiliteit bij ingenieursbureau Witteveen+Bos, met als specialisme fietsverkeer. Samen met de Nederlandse partner OKRA Architecten en de Noorse landschapsarchitect Grindaker ging hij aan de slag. Buis licht toe: “De basis van de opgave lag in de verkeerscirculatie in het centrum van Oslo: er is een lange voetgangersstraat aangelegd, maar die wordt op diverse locaties doorbroken door doorgaand autoverkeer. Wij hebben een integraal plan gemaakt waarbij doorgaand autoverkeer deze straat niet meer kruist, maar om de binnenstad heen moet rijden. Daarnaast hebben we op basis van herkomst- en bestemmingen van fietsers een binnenstedelijk netwerk(je) voor fietsers ontworpen en van deze fietsroutes conceptontwerpen en visualisaties gemaakt.” De vraag die direct rees was hoe het vervolg eruit zou zien. “De Noorse politiek is redelijk conservatief”, stelt Buis. “Bovendien is in Oslo de auto nog steeds dominant. Het fietsgebruik is met ongeveer 5 procent nog vrij laag. De binnenstad is dan ook nog volledig ten gunste van de auto ingericht. Zo kun je overal in de binnenstad op straat parkeren en is parkeren in de parkeergarages duurder waardoor parkeren op straat wordt aangemoedigd. De politiek wil iedereen tevreden houden. Dat maakt besluitvorming lastig.”

Pilotroute met voorbeeldfunctie

Toch werd het team door de gemeente Oslo eind 2014 gevraagd een pilotproject te creëren op basis van de prijsvraaginzending , op voorwaarde dat het project met een kleine investering eenvoudig weer terug te brengen is naar de oude situatie. “Een lastige opgave als je bedenkt dat ons voorstel was gebaseerd op integraliteit”, vertelt Buis. “We moesten duidelijke keuzes maken.” Om de juiste keuze te maken heeft het team vijf dwarswegen van de voetgangershoofdstraat Karl Johans Gate (de Kalverstraat van Oslo, red.) vergeleken op vijf criteria: (1) de functionaliteit van de fietsroute, ook buiten het centrum, (2) de mate van verbetering voor de fiets, (3) de potentie voor verbetering van de openbare ruimte, (4) de aanwezigheid van werkzaamheden of afzettingen en (5) de aanwezigheid van tramrails. De uiteindelijk gekozen pilotroute bestaat uit drie delen:

1. Het zuidelijke Kirkegata: fietsers in zuidelijke richting fietsen op een smal fietsstrookje tussen de trottoirband en tramrails, waar ook autoverkeer rijdt. Het voorstel is deze weg af te sluiten voor doorgaand autoverkeer en een tweerichtingsfietspad aan te leggen naast de tramrails, zodat er minder conflicten met de tram zijn.

2. Verder ten noorden is het plein Stortorvet gesitueerd. Er wordt voorgesteld het aanwezige taxiparkeren naar elders te verplaatsen en fietsers over het plein naar het westen te leiden, zodat de aansluiting op het noordelijk deel van de route verbetert.

3. Het meest noordelijke deel van de route is Torggata; een voetgangersstraat van ongeveer 13 meter breed waar nu al vaak fietsers doorheen fietsen, vanwege de mooie verbinding met andere fietsvriendelijke straten. Het voorstel is hier een tweerichtingsfietspad van 3 meter breed te maken, met 5 meter voetgangersruimte aan weerszijden.

Buis licht toe: “In de pilotsituatie is een visuele scheiding met eventueel 'voelbare' strepen toegevoegd. In de definitieve situatie stellen we een fysieke scheiding (niveauverschil) voor. De voetgangersstromen zijn geanalyseerd en op basis daarvan is het, met uitzondering van zaterdagen in de zomer, mogelijk hier een visueel of fysiek gescheiden fietspad te realiseren. Op die zaterdagen kan het fietspad zo nodig worden afgesloten ten gunste van de voetgangers.” Buis hoopt in de nabije toekomst met een uitvoeringsplan te kunnen komen, al zal dat voorlopig lastig zijn. Vooralsnog is men in het olierijke Noorwegen druk bezig voor de fiets, maar als plannen teveel ten koste gaan van de auto is het voor nu lastig deze te realiseren.