Fietsen in sociaal perspectief

Op een aantal locaties leidt de fiets zelfs tot een aantal ‘luxe’ problemen. Er is te weinig ruimte om de fiets te parkeren of er staan fietsfiles. Toch zijn er ook nog genoeg gebieden in Nederland waar nog veel valt te winnen ten aanzien van fietsgebruik. Echter, vanwege de goede autobereikbaarheid wordt nog te weinig de noodzaak gezien om de fiets – of beter – het fietsklimaat, te stimuleren. Daarom moet het besef doordringen dat de fiets meer is dan een oplossing voor een verkeerskundig probleem.

Andere verantwoording van fietsinvesteringen

Veel fietsinvesteringen zijn terug te voeren op een (verkeerskundig) bereikbaarheidsprobleem. Zonder dit probleem is het moeilijk te verantwoorden waarom geïnvesteerd moet worden in de fiets. In de Randstad is het knelpunt van een afnemende autobereikbaarheid en afname van de leefbaarheid direct zichtbaar, maar in een groot aantal (kleine) steden en (perifere) regio’s ontbreekt de directe verkeerskundige noodzaak om te investeren in de fiets. En dat is jammer, want ondanks de aandacht voor de genoemde (luxe)problematiek in de Randstad is er juist in kleine steden en landelijke regio’s veel winst te behalen. Willen we dit breed onderkennen dan zullen we het over een andere boeg moeten gooien om de fiets ook in deze regio’s nadrukkelijk op de kaart zetten. Daarbij dient er juist op gewezen te worden welke kansen de fiets biedt om kleine steden en perifere (krimp)regio’s verder te versterken en leefbaar te houden. Ingenieurs- en adviesbureau Kragten pleit er dan ook voor om de verantwoording van investeringen in fietsklimaat – want het gaat om meer dan alleen infrastructuur – niet alleen normatief, verkeerskundig te benaderen, maar vooral uit te leggen aan de hand van maatschappelijke thema’s als zorg, sport, bewegen en ontmoeten. De decentralisatie van zorgtaken en het toegenomen leefbaarheidsbesef zijn daartoe de perfecte aanjager.

Transitie van zorgtaken

De crisis, we hebben er zo langzamerhand wel een beetje genoeg van. Maar de crisis heeft zijn uitwerking in overheidsland niet gemist. Op fysiek gebied is fors gesneden in budgetten, waardoor projecten zijn uitgesteld of afgesteld. En er heeft een transitie van zorgtaken plaatsgevonden van Rijk naar gemeenten, waardoor gemeenten ineens direct belang hebben bij een gezonde burger die steeds meer en zo lang mogelijk zelfstandig participeert in de maatschappij. Dat betekent wel dat de openbare ruimte zodanig moet zijn ingericht dat alle doelgroepen ook daadwerkelijk kunnen participeren en dat de openbare ruimte maximaal moet ‘triggeren’ om te bewegen en ontmoeten. In de ogen van Kragten speelt de fiets hier een cruciale rol in. Verantwoording van fietsinvesteringen vanuit het sociaal domein dus. Immers, fietsen leidt direct tot meer beweging en dus tot een positief gezondheidseffect. Indirect zijn mensen steeds gevoeliger voor sfeer en beleving. En zeg nu zelf…hoe kun je de openbare ruimte nu beter beleven dan op de fiets!

Voor de plannenmakers bij Kragten betekent dit enerzijds meer inzetten op kwaliteit in de openbare ruimte. Kwaliteit uitgedrukt in leefbaarheid. In leefbare dorpen en steden is het prettig vertoeven en ontmoeten mensen elkaar. Concepten als ‘Placemaking’ spelen hier al op in. Anderzijds moet de (fiets)infrastructuur voorwaardenscheppend zijn om ook daadwerkelijk de fiets te pakken. Niet alleen voor de korte afstanden, maar gelet op ontwikkeling van de e-bike ook voor langere afstand. Robuuste fietsstructuren zijn daarbij onontbeerlijk.

Tour de Force

Recent heeft het Fietsberaad de ‘Tour de Force’ in het leven geroepen, waarbij het Fietsberaad zich afvraagt waar de komende vijf jaar een doorbraak moet worden ‘geforceerd’ om de fiets prominenter onderdeel te laten uitmaken van de politieke agenda. Kragten is ervan overtuigd dat de genoemde transitie met het toegenomen leefbaarheids- en gezondheidsbesef de belangrijkste verantwoording is om te blijven investeren in de fiets. In regio’s waar nog onvoldoende bereikbaarheidsknelpunten spelen, maar die juist leefbaar en aantrekkelijk moeten blijven. Dus investeren in de fiets, omdat we een fietsklimaat willen scheppen waarin gebruikers maximaal worden gefaciliteerd te bewegen en de openbare ruimte te beleven. Beweging zorgt voor leven in de brouwerij en daarmee wordt bijgedragen aan leefbare dorpen en steden waarin iedereen mee kan blijven doen. Kragten houdt in het kader van de Tour de Force dan ook een pleidooi om de fiets in het sociaal perspectief te plaatsen en van daaruit de openbare ruimte verder vorm te geven.