Kom mee in het ov!

Met acht gemeenten een concept ontwikkelen, proefdraaien in één gemeente, verbeterpunten doorvoeren, een ‘werkwijze’ implementeren en blijvend kennis delen. Dat is in een notendop het ontwikkelproces van het inclusiviteitsinstrument ‘Kommee – Samen op pad’ in de regio Noord-Limburg. Acht gemeenten zijn er vertegenwoordigd in Trendsportal, het samenwerkingsverband dat werkt aan uitstekende bereikbaarheid en een toegankelijk mobiliteitssysteem.

Gertjan Hanckmann is door adviesbureau Kragten als projectmanager gedetacheerd bij Trendsportal en vertelt over de basisgedachte van zowel Kragten, als van Trendsportal: “We spreken weliswaar (ook) over mobiliteit als het gaat om inclusiviteit, maar mobiliteit is nooit een doel op zich. Het gaat erom dat mensen kunnen en willen deelnemen aan activiteiten in de samenleving. Vanuit die optiek richt je de openbare ruimte in en bied je als overheid vervoersdiensten aan. Toch is dit vaak nog niet voldoende. Je kunt immers een prachtig plein ontwerpen, maar het is uiteindelijk pas geslaagd als mensen gebruik willen en kunnen maken van activiteiten op dat plein.”

“Inclusiviteit is een opdracht die in veel beleidsplannen staat”, zegt Hanckmann, maar hoe realiseer je dit?” In het Noord- Limburgse Trendsportal wordt beleid in regioverband vertaald naar concrete toepassingsconcepten. ‘Kom mee’ is een voorbeeld van een inclusiviteitsconcept om ouderen bekend te maken met alle mogelijkheden van het openbaar vervoer. Dit kan ouderen ondersteunen en activeren om weer, of nog meer, deel te nemen aan sociaal-maatschappelijke activiteiten.

“We weten elkaar heel goed te vinden in deze regio”, zegt Hanckmann. Als voorbeeld noemt hij enthousiaste gesprekken die hij voerde met verschillende wethouders binnen de acht gemeenten in het kader van het Kom-mee-concept. “Inclusiviteit gaat immers veel verder dan het mobili- teitsdomein, dus ook het sociale domein haakt hierbij aan. Ik merk dat ze graag willen meedenken en op hun eigen domeinen hun kennis en netwerken inzetten.”

Van concept tot werkwijze

Patrick Egberink is vanuit Royal Haskoning DHV gedetacheerd bij Trendsportal en heeft er de onder meer de functie van projectleider ‘Kommee’. Hij legt uit hoe je van concept tot structurele werkwijze komt. “Het concept bestaat uit drie componenten, waarvan we de eerste twee periodiek kunnen herhalen en de laatste structureel willen aanbieden. Zo help je ook nieuwe ‘ouderen’ op het juiste moment om via het ov deel te nemen aan activiteiten.”

Stap één: Informatiebijeenkomst

“De eerste stap is informatie vertrekken op specifieke locaties waar je ouderen ontmoet. Denk aan samenwerking met de ouderenbond of een wijkcentrum. Tijdens deze informatiebijeenkomsten vertellen we over de hele breedte van het openbaar vervoer. Dus bus, trein en (regio)taxi , maar ook MaaS-diensten, ‘Automaatje’- het project van de ANWB -, de Wensbus of Zonnebloemauto. We leggen uit welke vervoersmiddelen er beschikbaar zijn en hoe alles werkt”

Stap twee: Vervoersdag

“De tweede stap is het organiseren van een vervoersdag voor ouderen. Ook dit gaat in samenwerking met een scala aan vervoer- ders, van Arriva en Connexxion, tot de de ANWB, regiotaxi, Wensbus en het Zonnebloemvervoer. Tijdens deze dag ervaren ouderen wat het reizen met het ov voor hen betekent: ‘waar zet ik mijn rollator neer’, ‘waar check ik in of uit’?

Stap drie: Reizen onder begeleiding

“Het derde blok bestaat uit individuele proefreizen voor ouderen onder begelei- ding van een vrijwilliger. Zo maken we de toegang tot het ov laagdrempelig en dragen we bij aan inclusiviteit voor ouderen.”

Implementatiecyclus

Een eerste Kommee-uitrol is gehouden in de Trendsportal-gemeente Mook en Middelaar. Egberink: “Dit heeft ons geleerd dat we meer werk moeten maken van een goed – noem het professioneel – vrijwilligers- systeem. Het is overigens niet zo dat er onvoldoende vrijwilligers zijn, maar er zijn zoveel verenigingen en projecten die op vrijwilligers draaien, dat het wel lastig kan zijn om voldoende vrijwilligers om het juiste moment te kunnen organiseren. We kijken daarom nu een beetje over de Noord- Limburgse grens naar Gelderland en Overijssel, waar ze al iets verder zijn in het coördineren van vrijwilligers. Dit gaan we nu bij de volgende Kommee-gemeente, Venray, verder onderzoeken en toepassen.”

Werkwijze

“Aan de eerste uitrol van het Kommee- programma in Mook en Middelaar, namen ruim 50 ouderen deel aan stap één en zo’n 40 aan stap twee”, zegt Egberink. “Maar belangrijker nog, is het enthousiasme van de deelnemers. En het feit dat het concept periodiek wordt herhaald. Zo wordt het werkwijze. En daarmee verschilt het inclusitviteitsconcept ‘Kommee’ van een project. “Het is geen eenmalige actie, maar blijft beschikbaar.”

Draaiboek overnemen

Gertjan Hanckmann onderzoekt ondertussen een volgende toepassing van het inclusiviteitsinstrument. “De Kommee- methode kunnen we wellicht ook toepassen om mobiliteitsarmoede tegen te gaan. We kunnen grotendeels dezelfde stappen doorvoeren, maar dan met andere doelgroep. Hoewel concepten kunnen verschillen in doelgroepen en deelnemers, leiden ze uiteindelijk alle tot een gezamenlijk doel: inclusieve participatie, dus deelnemen aan de samenleving voor iedereen.”

Egberink tot slot: ”We ontwikkelen en implementeren deze concepten in Noord- Limburg, maar andere regio’s zijn welkom om onze ‘draaiboeken’ over te nemen en in de eigen huisstijlen uit te rollen.”