Meer beweging, meer wrijving, meer glans

“We zitten midden in een historische koersverandering over hoe we de fysieke leefomgeving willen opbouwen”, brandt Van Mierlo los. “Waar we eerst uitgingen van de welvaartsgedachte kijken we nu veel meer naar leefbaarheid, activiteit, naar lokale bereikbaarheid en uitstootvrije gebieden. Die koersverandering is als een groot avontuur. Daar kun je je wel op voorbereiden, maar je weet niet precies wat je gaat tegenkomen. We slaan een nieuwe weg in: we weten waar we naartoe willen en onderweg zijn we lerende.  

Neem de ontwikkelingen rondom de invoering van ’50 naar 30’. Als maatschappij stellen we de huidige norm ter discussie. Maar hoe de nieuwe wegcategorie het beste toegepast kan worden, verschilt tussen gemeenten en hoe die in de praktijk zal functioneren moet nog blijken. We werken toe naar een veiligere wegomgeving, dat is duidelijk, en 30 km/u draagt daaraan bij. Door koplopers worden nu de eerste successen behaald en eerste lessen geleerd.” 

Ook Regterschot ziet veel verschuiving in het afgelopen decennium. “De urgentie zie je nu bij de klimaatopgave en de leefbaarheidsopgave. Vrijwel overal is men het erover eens dat het anders moet, maar vaak ook dat dat haalbaar en betaalbaar moet zijn. We zijn het er bij opdrachtgevers vaak snel over eens dat er iets moet gebeuren. Daarbij komt dat het tolerantieniveau in de samenleving ook lager is, we accepteren de uitstoot van industrie en verkeer niet meer als vanzelfsprekend, we zijn kritischer op verkeersveiligheid, zeker in de stad. Mensen spreken zich ook eerder uit als iets niet bevalt.” Die betrokkenheid van mensen vindt Van Mierlo een goede ontwikkeling. “Daar anticiperen wij op. Daarom nodigen we mensen uit om mee te denken. Die betrokkenheid willen we graag faciliteren.” 

Van denken naar doen 

Beide experts zijn het erover eens dat er een omslag in ons denken plaatsvindt. Maar hoe ga je van denken naar doen? “Als je een duurzame en veilige toekomst wilt, dan is het vooral belangrijk dat je de eerste stap durft te zetten en onderweg koers houdt. Terugkomend op het voorbeeld van de implementatie van ’50 naar 30’: ons uitgangspunt is dat je een veilige verkeersomgeving creëert door vanuit een netwerkbenadering te beschouwen hoe de gebiedsontsluitingsweg 30 km/u hierin past, verkeerskundig én met aandacht voor activiteiten, voorzieningen en belangrijke publieke bestemmingen. Tegelijkertijd houden we oog voor andere aspecten, zoals vergroening. En ook: waar kan je verkeersruimte teruggeven en waar kan je win-win kansen creëren om te verkoelen? Uiteenlopende belangen en perspectieven moeten bij elkaar worden gebracht. Het vergt daarom moed om aan de slag te gaan én aandacht voor de lokale situatie en dynamiek. Want Amsterdam is heel anders dan bijvoorbeeld West-Brabant.” 

“De eerste stap vraagt altijd lef”, stelt Regterschot. “Bestuurlijk, maar ook vanuit opdrachtnemers zoals wij, want er is wel een afbreukrisico. Durf toch samen te pionieren. Neem de milieuzone voor brom- en snorfietsen in Amsterdam. Daar was veel om te doen, ook omdat er toen geen nationale wetgeving voor was. Toch werd het binnen drie jaar geregeld. Een transitie met grote impact: de helft van de scooters moest de stad uit. Maar driekwart van de nieuwe scooters in Amsterdam is nu elektrisch. Den Haag heeft dat overgenomen en er zijn meer steden waar soortgelijke besluiten genomen zijn – want goed voorbeeld doet goed volgen.” 

“Nog een voorbeeld van een eerste stap, waar wij overigens niet bij betrokken zijn, is de ‘knip’ op de Weesperstraat, ook in Amsterdam. Dat gaf de nodige ophef. De werkelijkheid is op een bepaald moment zo complex, dat het moeilijk is van tevoren exact uit te rekenen wat het eindbeeld gaat zijn. Dan is het vaak een kwestie van doen, maar wel op basis van een fundament van kennis, ervaring in het werkveld en een integrale aanpak. Met 'gefundeerd lef' kun je dan samen de sprong wagen. Die sprong - een experiment of pilot - levert inzichten op voor de inrichting van de wegen, dorpen en steden van de toekomst.  

We zijn in het vakgebied ‘opgevoed’ met altijd willen weten wat het gevolg is van verandering voordat we aan de slag gaan, volgens Van Mierlo en Regterschot. “Rekenen en analyseren, dat kunnen we en begrijpen we”, stelt Regterschot, “maar dan kom je maar tot één type oplossing en realiseer je geen transitie. Ook in besluitvormingsprocessen en in de praktijk is meer ruimte voor creativiteit nodig.” 

“Toon lef en durf”, is hun oproep. Van Mierlo: “Durf je koers te wijzigen en door te pakken. Dan vind je nieuwe oplossingen. Dat is niet alleen een oproep aan bestuurders, maar ook aan adviesbureaus zoals het onze. Laten we samen de eerste stap zetten. Natuurlijk kom je dan voor uitdagingen te staan, maar laat je er niet bij voorbaat door weerhouden. Ga die uitdagingen samen aan. Zonder wrijving geen glans!”