Winst te behalen met goede voorzieningen en sociale veiligheid

vrijdag 7 maart 2014

timer 4 min

Om te komen tot de kernproblematiek rond mobiliteitsknooppunten en het benoemen van de belangrijkste quick wins en onontdekte innovatiekansen, heeft Movinnio in 2013 een aantal inspirerende bijeenkomsten, seminars en excursies georganiseerd. De kern van het probleem? Lokale knooppunten als carpoolplaatsen en de kleinere P+R-terreinen zonder spoor zijn vooral een kostenpost voor de beheerder, met vrijwel altijd lokale belangen. Daarmee is hij afhankelijk van financiële middelen die weinig tot geen relatie hebben tot het regionale of zelfs bovenregionale nut van het knooppunt en de ketenmobiliteit. Alleen goed georganiseerde overheidsinitiatieven kunnen in dit geval ontwikkeling tot stand brengen.

Behoorlijk slechte score

Movinnio durft te stellen dat knooppunten behoorlijk slecht scoren op voorzieningen en sociale veiligheid, met uitzondering van de stations. Immers: hier voeren regionale, bovenregionale en zelfs internationale belangen wél de boventoon. Stations waren in feite de eerste multimodale knooppunten: punten waar zelfs de automobilist naartoe werd getrokken door de gratis parkeervoorzieningen. Reizigers vinden hier meer retail (verdienmogelijkheden), goede verbindingen met de fiets, auto en overig OV en voorzieningen als toiletten, goede verlichting en bewegwijzering. Deze stations hebben bovendien een betere ‘plaatswaarde’: gevestigd in de buurt van voorzieningen als stadscentra, ziekenhuizen, bedrijven en opleidingsinstituten. Een goed voorbeeld is P+R De Uithof in Utrecht, van waaruit het ziekenhuis, bedrijven en scholen goed bereikbaar zijn. P+R Westraven kende daarentegen een moeizame ontwikkeling, ondanks de goede OV-verbindingen. Totdat de P+R een belangrijke functie kreeg voor de medewerkers van het naastgelegen Rijkswaterstaatkantoor.

Plaatswaarde en knoopwaarde

Bij een knoop zijn de begrippen knoopwaarde en plaatswaarde relevant. Deze benadering is van belang voor de ruimtelijke ordening. Waar alleen sprake is van een verknoping met infra - vervoersnetwerken waar een soepele overstap mogelijk moet zijn - zal een hoge knoopwaarde en lage plaatswaarde zijn, zoals bij een ‘weiland P+R’. Maar een knoop kan ook een hoge plaatswaarde hebben waar mobilisten hun bestemming hebben bereikt, zoals een station in een groot stadscentrum.

De quick wins en onontdekte innovatiekansen

Ondanks beperkte financiële middelen voor beheerders van lokale mobiliteitsknooppunten, liggen er toch voldoende quick wins en onontdekte innovatiekansen. Onzekerheid is het belangrijkste obstakel bij overstappen. Dit terugbrengen dient centraal te staan bij het ontwerpen of verbeteren van knooppunten. Houd daarbij in gedachten dat parameters als wind, regen, akoestiek, veiligheid en comfort allemaal te berekenen en daarmee voorspelbaar en ‘ontwerpbaar’ zijn. Maak wel onderscheid tussen knooppunten nabij de herkomst, de bestemming of ‘tussenstations’ als een ‘weiland P+R’. Carpoolplaatsen en kleinere P+R-terreinen kunnen vaak relatief eenvoudig worden opgewaardeerd met (grotendeels) zichzelf bedruipende voorzieningen. Dat heeft meteen zijn weerslag op de sociale veiligheid, beter gebruik en daarmee meer ketenmobiliteit. Hierbij is een regionale insteek echter wel een vereiste. Ten opzichte van de infrakosten van knooppunten en de OV-exploitatiekosten, zijn er voldoende oplossingen te noemen die tijd en geld besparen. De quick wins en onontdekte innovatiekansen op een rij:

Bekijk knooppunten vooral vanuit regionaal perspectief; het lokale belang mag niet prevaleren. Daarna pas mag het kostenprobleem op tafel komen;
Bewegwijzering en looproutes behoeven meer aandacht. Met bewegwijzering of plattegrond apps is het probleem al voor 80 procent opgelost;
De fiets verdient meer aandacht, ook de leenfiets. Dit geldt overigens niet voor de (grote) stations;
Denk na over goede marketing: per knoop moeten de stakeholders bekend zijn en bovenal moet de knoop aantrekkelijk en goed vindbaar zijn voor de reiziger;
Knooppunt-apps zijn relatief eenvoudig te ontwikkelen, bijvoorbeeld aansluitend bij de mobiliteitskaartontwikkeling, maar stagneren door gebrek aan een verdienmodel voor deze partijen. De lopende acties gaan voor de gedegen oplossingen en niet voor de quick win;
Gebruik bestaande (particuliere) parkeerterreinen ook als P+R, bijvoorbeeld bij evenementen. In Den Haag wordt dit sinds enkele jaren in de praktijk gebracht middels het project ‘Uit je Auto’;
Bied een reserveermogelijkheid voor parkeren (auto en fiets);
Bied reserveermogelijkheden voor een (leen)fiets , met de mogelijkheid deze elders in te leveren;
Diverse services op knopen zijn goed te combineren met het vergroten van de sociale veiligheid en het verlagen van de exploitatiekosten. De MobiBus, een mobiel servicestation voor carpoollocaties en P+R terreinen, is hiervan een goed voorbeeld.

Kijk voor meer innovatieve quick wins in de Ideeën Etalage op www.ideemobiel.nl.

Dit artikel is verschenen in de Innovatiebundel Mobiliteitsknooppunten van Movinnio