Discussie betaald parkeren nog vol nuances

Belangrijker dan de verdeling van de rekening, is het effect van gratis of goedkoper parkeren op het bezoekgedrag. Levert het meer bezoekers op die langer blijven? Of is het effect minimaal?

Parkeren is één van de factoren die de aantrekkingskracht van een centrum bepalen. 

Het afgelopen decennium zijn in de meeste centrumgebieden de parkeertarieven gestegen en de bezoekersaantallen gedaald. Het is te kort door de bocht om hier meteen een causaal verband te willen zien. De afname van de bezoekersaantallen kent ook andere oorzaken: de economische crisis, de toenemende aankopen via internet, minder vrije tijd en een sterkere concurrentie van winkelen met andere vrijetijdsactiviteiten zijn daarvan voorbeelden.  

De laatste twee jaar lijkt er pas op de plaats te worden gemaakt en treedt hier en daar een kentering op. Nu de economische crisis voorbij is, stabiliseren de bezoekersaantallen weer een beetje en nemen vooral in de grotere binnensteden de bezoekersaantallen weer toe. Veel gemeenten hebben samen met ondernemers en vastgoedeigenaren in hun centrum geïnvesteerd en dat werpt zijn vruchten af. Tegelijkertijd zijn de parkeertarieven in de meeste centra niet of nauwelijks meer gestegen en in sommigen zelfs gedaald.

Maar welke factoren bepalen nu de keuze van de consument voor een centrum en welke rol speelt parkeren daarin? In het Koopstromenonderzoek Randstad zijn in 2016 ruim 100.000 consumenten geënquêteerd. Zij gaven aan bij het boodschappen doen vooral te kiezen voor een winkelgebied omdat het dichtbij is gelegen. Bij winkelen (mode) geeft het winkelaanbod de doorslag, evenals de omvang en diversiteit van het aanbod en de aanwezigheid van specifieke winkels.

Hoewel het niet de grootste factor is, zijn achtereenvolgens autobereikbaarheid, de parkeermogelijkheden en het parkeertarief wel degelijk van belang in het keuzeproces. Zeker als het gaat om aankopen in de categorie ‘in en om het huis’. Het is niet voor niets dat deze winkels vaak geconcentreerd zijn op goed bereikbare woonboulevards met veel en gratis parkeren.

Figuur 1: Belangrijkste redenen voor een bezoek aan een specifieke winkellocatie[1]

De consument geeft in het koopstromenonderzoek tevens aan het gratis parkeren te waarderen. Op het moment dat het parkeren gratis is, zoals in de meeste buurt- en wijkcentra en op de woonboulevards, wordt het parkeertarief gewaardeerd met het cijfer 8 of meer. Dit is ook het geval in het centrum van Zoetermeer waar het parkeren de eerste twee uur gratis is. Zoetermeer scoort met een 8,1 beduidend hoger dan de centra met een vergelijkbare omvang en functie, waar het parkeertarief gemiddeld met een 5,2 wordt gewaardeerd. Hetzelfde geldt voor winkelcentrum Leidsenhage, waar het gratis parkeren met een 9,4 ook boven het gemiddelde van 5,2 uitsteekt.

De tarieven in de grote binnensteden als die van Utrecht, Amsterdam, Rotterdam en Den Haag worden het laagst gewaardeerd met gemiddeld een 4, waarbij Amsterdam het laagste scoort met een 3,4. Ondanks de lage waardering van de parkeertarieven zijn het wel deze grote binnensteden, en zeker die van Amsterdam, die veel bezoekers trekken en het meest vitaal zijn.

Figuur 2: Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden, Goudappel Coffeng 2017

Kennelijk hebben de bezoekers van de grote binnensteden het er vanwege het ruime aanbod en de beleving voor over om het parkeertarief te betalen. Ook al vinden ze het hoog. Of ze kiezen er voor om met een ander vervoermiddel te komen. In de grote binnensteden met meer dan 100.000 m² winkelaanbod komt minder dan 20% van de bezoekers met de auto, terwijl in de middelgrote en kleinere centrumgebieden tussen de 40% en 60% met de auto komt. Gezien het belang van de auto zijn het vooral deze centra waar met het parkeertarief een verschil gemaakt kan worden.

Voorbeelden van twee dergelijke centra

Effecten gratis parkeren op zaterdag in Veenendaal centrum divers

Het centrum van Veenendaal kent circa 60.000 m² winkelaanbod en is te typeren als een middelgroot centrum. De gemeente Veenendaal wilde het bezoek aan het centrum stimuleren. Daarvoor heeft de gemeente onder meer een proef uitgevoerd met gratis parkeren op zaterdag in drie gemeentelijke parkeergarages. Deze proef liep van half november 2015 tot 31 december 2016. Goudappel Coffeng bracht de effecten in kaart met een enquête onder de ondernemers en bezoekers van het centrum en een internetenquête onder de inwoners van Veenendaal en de regio. Het effect op de bezoekers en inwoners bleek divers. Zij gaven aan nu vaker op zaterdag te komen in plaats van op een doordeweekse dag en vaker voor de auto te kiezen. Maar ook vaker te kiezen voor het centrum van Veenendaal in plaats van een ander centrum en langer te blijven. De meerderheid van de ondernemers gaf aan tijdens de proef een toename van het aantal klanten en de omzet te zien.

Parkeren in Ede simpeler en betaalbaarder

Bij de regulering van parkeren hoeft het niet zwart/wit alleen te gaan om wel of niet gratis parkeren. Soms is er door goed te luisteren naar de consument met enkele maatregelen op maat veel winst te behalen.

Goudappel Coffeng deed vorig jaar onderzoek naar de parkeerbeleving in het centrum van Ede. Het onderzoek, onder ruim 400 bezoekers van het centrum en ruim 1.100 inwoners, stelde de beleving van het centrum en de rol die parkeren hierin speelt, centraal. De bezoekers en inwoners gaven aan dat het parkeren in Ede centrum simpeler, duidelijker en betaalbaarder moet. Samen met de gemeente Ede, ondernemers en bewoners zijn de onderzoekresultaten vertaald in concrete verbetermaatregelen.

Zo worden alle parkeerautomaten in het centrum van Ede aangepast, zodat betalen met Dip&Go (pinnen zonder code) mogelijk wordt, de bediening makkelijker wordt en het invoeren van kentekens niet meer nodig is. Daarnaast blijven gemeente en ondernemers samen optrekken om het belparkeren verder te promoten, bijvoorbeeld met een loyaliteitsprogramma voor klanten.

Ook wordt de tariefsinformatievoorziening verbeterd en krijgen bezoekers de gelegenheid met de kleinste munteenheid te betalen. Kort parkeren wordt hiermee behoorlijk wat aantrekkelijker. Verder is het tarief van een dagkaart verlaagd naar € 5 (was € 12,80) en hoeft er na 18.00 uur niet meer voor parkeren op straat betaald te worden. Deze maatregelen leiden tot een betere (parkeer)beleving van het centrum van Ede.

Tarifering is maatwerk

Parkeren is kortom één van de factoren die de aantrekkingskracht van een centrum bepaalt. Als het om de parkeertarieven gaat, moet het tarief in verhouding staan tot het geboden aanbod en de beleving. Voor de grote binnensteden hebben de consumenten het er voor over om een hoog tarief te betalen of zijn zij bereid voor een ander vervoermiddel te kiezen, terwijl een bezoeker van een woonboulevard er van uitgaat dat parkeren gratis is.

Voor de middelgrote en kleine centrumgebieden ligt het genuanceerd. Hier is het aanbod en de beleving minder dan in de grote binnensteden en is er ook minder bereidheid om te betalen voor het parkeren. Hoeveel precies hangt af van de diversiteit van het aanbod en de belevingswaarde en van de concurrentie ten opzichte van andere centrumgebieden. Op het moment dat twee redelijk vergelijkbare centra dicht bij elkaar liggen, kan met de tarifering een verschil worden gemaakt. Dat hoeft niet meteen helemaal gratis parkeren te zijn, maar kan ook door bijvoorbeeld een aanpassing van het tarief van de dagkaart, gratis parkeren tijdens bepaalde uren of meer differentiatie in de parkeertarieven. Bedacht dient te worden dat iemand uiteindelijk de rekening moet betalen. En dat tarifering ook een middel is om het parkeren te reguleren. Een op maat tarifering helpt om de juiste parkeerder op de juiste plaats te krijgen en de modal split te beïnvloeden.

Door Guido Scheerder, Goudappel Coffeng. Dit is een samenvatting van het artikel dat is verschenen in PARKEER24 3/2017