Duurzaam, delen en data sleutelwoorden fietsparkeerinnovatie

Vanuit de duurzaamheidsgedachte is ProRail bezig met verschillende innovaties. “Voor de stallingen die we bouwen worden veel materialen hergebruikt”, begint Folkert Piersma te vertellen. “Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) heeft bepaald dat we circulair moeten bouwen. Het meest circulair is niet bouwen, is onze mening. Dus voordat we beginnen met de bouw van een fietsenstalling, vragen we ons goed af of het echt nodig is om te bouwen.” Naast het hergebruiken van materialen, is ProRail steeds meer proeven aan het houden met zonnepanelen op stallingen. “We zijn bezig om op de glazen dakpanelen zonnecellen te plaatsen. Hier hebben we inmiddels al wat testen mee gedaan. De zonne-energie die we opwekken, gebruiken we vervolgens om de stalling mee te verlichten”, aldus Piersma. Daarnaast is ProRail ook nog een grote slag aan het maken om alle TL-verlichtingen in de stallingen om te bouwen naar led-verlichting.

Deelfiets naar het station

De fietsparkeerplaatsen op stations staan vaak overvol, mede door de gestalde fietsen van forenzen die van en naar het station rijden. Om ruimte te creëren zou het ideaal zijn om mensen met een deelfiets naar een station te laten reizen. “Je moet het zo zien; de deelfiets staat gewoon bij mensen in de schuur en ze gebruiken de fiets om mee naar het station te reizen. Vervolgens neemt iemand de fiets weer mee vanaf het station naar bijvoorbeeld het werk. Zo gebruiken twee mensen, één fiets”, zegt Piersma. Hij benadrukt dat de gebruiker het belang moet gaan inzien van zo’n deelsysteem. “We moeten dus geen hoge prijzen gaan vragen.”


Folkert Piersma

Die gedachte wordt ondersteund door onderzoek van Mobycon. Daaruit blijkt dat 45 procent van de ondervraagden bereid is om een deelfiets voor het voortransport, van huis naar station, te gaan gebruiken als deze gratis wordt aangeboden. Voor het natransport is dat 55 procent. De bereidheid neemt sterk af bij het opvoeren van de kosten voor het gebruik. Bij een kostenniveau van 18 euro per maand is de bereidheid gedaald naar circa 5 procent. Piersma: “Een behoorlijke uitdaging dus om de deelfiets effectief in te zetten als besparingsmiddel voor het aantal nog te bouwen stallingsplaatsen.”

ProRail werkt al wel mee aan het onderzoek om het aantal tweede fietsen, die met name voor het natransport worden gebruikt en relatief lang in onze stallingen staan, te verminderen. Deze doelgroep zou in plaats van de eigen fiets, op het aankomststation een deelfiets kunnen gaan gebruiken. “We kijken met belangstelling naar proeven die eraan zitten te komen, waarin de deelfiets voor zowel het voor- als natransport zou kunnen worden ingezet,” aldus Piersma. In Zwolle hebben ze het idee van het deelsysteem omarmd en is de gemeente nu op zoek naar financiers voor een pilot. Daarnaast kondigde Mobycon onlangs aan in september een proef te starten in Amsterdam met de wisselfiets.

Fietsen met krat of scherm

Ook de fietsenrekken zijn aan veranderingen onderhevig. “Dat komt met name doordat er steeds meer soorten fietsen bijkomen”, begint Piersma te vertellen. “We zijn steeds meer aan het faciliteren voor fietsen met bijvoorbeeld een krat, schermen of een kinderzitje en voor bakfietsen. Die passen minder goed in onze stallingen en de omvang van deze fietsen neemt toe. We gaan deze fietsen nu meer ruimte bieden en kijken wat vervolgens de impact is.” Een mogelijk gevolg kan zijn dat gebruikers de ‘normale’ stallingen gewoon blijven gebruiken. “We zullen fietsers dus moeten aanmoedigen om de speciale plekken te gebruiken. We gaan nu in vier stallingen een proef beginnen om te kijken of het werkt en hoe de stallingen gebruikt worden. Ook willen we bekijken welke middelen zoals verwijzingen met borden en aansturing door de beheerder er nodig zijn om het goed te laten werken. We zullen de uitkomsten ook delen met het ministerie. Mocht het een succes worden, moeten we misschien de landelijke fietsparkeernormen op stations hierop aanpassen.” Piersma erkent dat een aangepaste stalling wel indruist tegen de principes van ProRail. “Over het algemeen zeggen we: zoveel mogelijk fietsen op de beschikbare ruimte. Aan de andere kant faciliteren wij ook. Vanuit die gedachte is het goed dat we nu ruimte creëren voor bakfietsen en dergelijke.”

Detectieverwijssysteem

Bij ProRail is men lang bezig geweest met het ontwikkelen van een detectieverwijssysteem. “Daar zijn we in 2008 al mee begonnen. In eerste instantie was het bedoeld om weesfietsen te detecteren in stationsstallingen. Dat gebeurde toen letterlijk houtje-touwtje met een touwtje door het voorwiel of een krijtstreepje op de band. We hebben toen een markconsultatie gedaan met de vraag: hoe lossen we het probleem van de weesfietsen op?”

De aanbesteding is uiteindelijk gewonnen door een beveiligingsbedrijf samen met een rekkenfabrikant. Aan het eerste systeem moest behoorlijk worden geschaafd. Pilots in Groningen en Utrecht mislukten een beetje, omdat de gebruikte sensoren in de fietsenrekken niet goed werkten. “De partijen die het eerste systeem gebouwd hebben, vroegen ons nadrukkelijk om een tweede kans. Ze hebben voor een stalling in Zutphen nieuwe sensoren ontwikkeld. Die bleken wel goed te werken.” Het detectieverwijssysteem wijst fietsers lege fietsparkeerplekken aan, zorgt ervoor dat weesfietsen die niet worden opgehaald te lokaliseren zijn en het zorgt voor betere benutting van fietsenstalling. Inmiddels gebruikt ProRail de HBF-installatie, zoals het verwijssysteem heet, in circa 30 stallingen. “Weesfietsen komen niet meer voor in deze stallingen omdat alle te lang gestalde fietsen zijn verwijderd.”

Data weergeven

Nu gaan ze nog een stap verder bij ProRail. “Onlangs hebben we met landelijke partijen zoals het ministerie van IenW en het CROW afgesproken dat de data die uit onze HBF-installaties rolt, wordt gedeeld via veiligstallen.nl. We beginnen met een proef waarbij reizigers real-time kunnen zien wat de bezettingsgraad van de fietsenstallingen is op de stations van Leeuwarden, Deventer en Haarlem”, vertelt Piersma. De pilot start op 1 september, gaat een aantal maanden duren en zal naar alle waarschijnlijkheid snel uitgebreid worden met meer stallingen.

Dit artikel is verschenen in PARKEER24 nummer 4, thema Parkeren en Innovatie. Download het magazine gratis!