Moet de bezoeker gratis parkeren?

De recente faillissementen van V&D en Macintosh laten zien dat de crisis in de stedelijke detailhandel nog niet over is. Sterker nog, de herstructurering van de detailhandel in de binnensteden is in volle gang. Er zijn veel factoren die een invloed hebben op het succes van een binnenstad. De laatste tijd is een van de meeste besproken factoren zeker het parkeren, met name de discussie over het betalen voor parkeren: moeten de bezoekers betalen voor parkeren? Ja of nee? Beide kanten kennen veel voor- en tegenstanders.

In de media worden de auteurs van dit artikel vaak tegen elkaar uitgespeeld. De verschillende stakeholders – gemeenten, winkeliers, vastgoedbedrijven, bezoekers… - gebruiken de onderzoeksbevindingen van de ene of de andere auteur, afhankelijk van hun standpunt en eigen interesse. Het feit dat we bij dezelfde universiteit werkzaam zijn, leidt bovendien tot nog meer aandacht en vraagtekens. Het is natuurlijk geen geheim dat we verschillende visies hebben over het antwoord op de bovenstaande vragen. Cor is een voorstander van gratis parkeren in de stad; Giuliano is voor betaald parkeren. Met dit artikel willen we laten zien dat pal tegenover elkaar staan geen zin heeft; samenwerken is de juiste weg.
 

Waarom is gratis parkeren van belang voor de consument?

Cor Molenaar: “Winkels en winkelgebieden moeten aantrekkelijk zijn voor bezoekers. Tegenwoordig zijn winkelgebieden verblijfslocaties geworden waar bezoekers graag naar toe gaan. Voor de winkels, natuurlijk, maar ook voor horeca, cultuur, vrije tijdsbesteding. Bezoekers moeten gemotiveerd worden. Als er drempels worden opgeworpen zoals moeilijke bereikbaarheid, slechte parkeervoorzieningen of betaald parkeren zullen niet alleen de bezoekers ontmoedigd worden, maar ook op zoek gaan naar alternatieven. Voor winkels is internet een bedreiging, maar ook winkelgebieden met gratis parkeren. Hierdoor zullen minder bezoekers komen dus ook minder kopers.”

Molenaar vervolgt: “Regelmatig voer ik onderzoeken uit om het koop- en winkelgedrag te duiden. Nog steeds is de auto het meest gebruikte vervoersmiddel. Op vragen in bijvoorbeeld Veghel en Den Helder bleek dat 51% van de ondervraagden aangaven vaker naar het winkelgebied te komen als parkeren gratis is. Uit reacties van gemeenten en winkeliers uit Winschoten, Steenwijk, Velp, en bijvoorbeeld Veenendaal blijkt dat de omzet van winkeliers tussen 10% en 15% stijgt als parkeren gratis is. Door het wegnemen van een drempel worden bezoekers gestimuleerd. Natuurlijk is er meer nodig dan kosteloos parkeren. Winkels en centra moeten leuk zijn en zintuigen stimuleren, compact zijn en goed bereikbaar zijn. Maar een winkelcentrum met leegstand is niet bepaald sfeer verhogend. Kosteloos parkeren is een mogelijkheid die bijdraagt aan het stimuleren van kopen in de winkel. De gemeenten moeten een duidelijke visie hebben op winkels in de eigen plaats. Het fysiek winkelen neemt af, de marges staan onder druk en de kans dat er behoefte is aan minder winkels in vooral kleinere plaatsen (tot 100.000 inwoners) is duidelijk. Maar winkeliers zijn ook een grote bron van inkomsten vanwege de lokale belastingen. Leegstand kost een gemeente geld, minder winkels kost een gemeente ook geld, dus er is ook een groot belang bij gemeenten om het winkelgebied leuk en aantrekkelijk te houden. Naast een financieel belang draagt een leuk winkelgebied ook bij aan de aantrekkelijkheid van een plaats, dus indirect ook aan de WOZ waarde van huizen. Al deze belangen moet een gemeente afwegen in een langere termijnvisie op de retail. Gratis parkeren voor bezoekers moet daar een onderdeel van zijn.”
 

Gratis parkeren? Nee, dank je

Giuliano Mingardo reageert. “Waarom vindt een gemeente gratis parkeren geen goed idee? Hier zijn meerdere reden voor. Maar voor dat ik deze redenen ga uitleggen wil ik even de aandacht vestigen op de twee meest voorkomende misverstanden rond deze thematiek: a) dat gemeentes automobilisten willen pesten en b) dat gemeentes geld willen verdienen met parkeren.
In tegenstelling tot wat men kan denken, heeft een gemeente absoluut geen enkele reden om mensen te pesten. Andersom, alles wat de gemeente doet is om de leefbaarheid en welvaart van de stad te verbeteren. Heel kort door  de bocht zijn de gebruikers van de stad – bewoners, bezoekers, forenzen… - tegelijkertijd ook de klanten van de gemeente. Het doel van de gemeente is om de belangen zo goed mogelijk te dienen en te zorgen voor een maatschappelijk optimale situatie. Dit houdt niet in dat de gekozen aanpak voor iedereen positief uitpakt. Dit betekent ook niet dat alles wat een gemeente doet ook het juiste resultaat oplevert, maar de intenties zijn normaal gesproken goed.
Het tweede misverstand gaat over het feit dat steden gewoon geld willen verdienen met parkeren. De realiteit is heel anders: de meeste gemeenten verliezen geld met parkeren! De reden is heel simpel: parkeren brengt hoge kosten (aanleg, onderhoud…) met zich mee en de opbrengsten van betaald parkeren zijn maar een fractie van deze kosten. In veel gevallen is de oorzaak van een overschot uit parkeren dat niet alle kosten (investering- en grondkosten) worden meegenomen in de berekening.”

“Er zijn meerdere reden waarom een gemeente geen voorstander is van het gebruik van gratis parkeren in de binnenstad als middel om de middelstand te steunen. Ten eerste is er geen bewijs dat gratis parkeren tot meer klanten en/of omzet voor de winkeliers leidt. In de laatste jaren hebben meerdere studies in Nederland [Erasmus Universiteit Rotterdam, 2011 en 2012; SOAB, 2011; DTZ Zadelhoff, 2012; Rabobank, 2013, WPM, 2015] bewijs gevonden dat gratis parkeren en de hoogte van het parkeertarief geen invloed hebben op het aantal klanten en/of op de omzet van winkels in binnenstedelijke gebieden. Natuurlijk betekent dit niet dat het parkeren helemaal niet belangrijk is voor de binnenstedelijke economie; dit betekent alleen dat betaald parkeren geen directe invloed heeft op de omzet.
Ten tweede, parkeren is een van de belangrijkste instrumenten van een gemeente om (auto)mobiliteit te sturen. Het gratis aanbieden van parkeren betekent dat de stad de controle over het aantal auto’s dat dagelijks in de binnenstad komt verliest. Bovendien leidt gratis parkeren ook tot meer zoekverkeer (mensen die op zoek zijn naar een parkeerplaats) en kan het effect zijn dat meer forenzen met de auto naar de stad komen en er dus minder parkeerplekken beschikbaar zijn voor de algemene bezoekers.
Ten slotte, gratis parkeren kan ongewenste (sociale) effecten hebben. Als de [hoge] kosten van parkeren niet door de automobilist worden betaald, dan worden ze vanuit gemeentelijk budget gedekt. Hoe meer geld de gemeente in het parkeren moet stoppen, hoe minder geld er beschikbaar is voor andere taken zoals openbare ruimte, scholen en groengebieden. Als de gebruiker (degene die met de auto komt) niet betaald, moet het geld elders vandaan komen; belastinggeld.”

Geen magische formule, wél suggesties

Hoe gaan we verder? We hebben net gezien dat alle partijen goede redenen hebben om voor of tegen het betaald parkeren te zijn. Hoe lossen we deze tegenstelling op? We hebben geen magische formule maar wel een aantal suggesties:

* De eerste, en waarschijnlijk belangrijkste, suggestie is dat steden een duidelijke visie op het gebied van retail hard nodig hebben. Bijna elke stad heeft een lange termijnvisie over de binnenstad, maar bijna geen enkele stad heeft een strategie voor de detailhandel. Welke winkels wil je in de binnenstad hebben? Waarom? Voldoen deze winkels aan de wensen en behoeften van de bezoekers en bewoners? Deze vragen hebben een duidelijk antwoord nodig.

* Gratis parkeren kan een barrière voor sommige consumenten weghalen, maar zal nooit op zichzelf de oplossing zijn om een winkelgebied te revitaliseren. Als je bezoekers wilt trekken moet je zorgen dat de binnenstad aantrekkelijk is; er moet een reden zijn voor mensen om hun tijd en geld in jouw winkelgebied te besteden!

* Samenwerking tussen de verschillende partijen – gemeenten, winkeliers, vastgoed eigenaren en parkeer exploitanten - is absoluut noodzakelijk. Dit begint met het erkennen dat iedereen hetzelfde doel heeft: een binnenstad vol met bezoekers die veel geld besteden. Net als winkeliers, hebben ook vastgoedeigenaren, de gemeente en de parkeerexploitanten er geen baat bij als de potentiele bezoekers thuisblijven of naar een andere stad gaan.

* Sommige steden zijn aantrekkelijker dan andere. Dit is een feit en steden moeten hier op een goede manier mee omgaan. In het algemeen geldt dat hoe aantrekkelijker een binnenstad is, hoe minder belangrijk parkeren wordt als onderscheidende factor. Een stad moet zich goed kunnen positioneren binnen haar regio; ze moet begrijpen wat haar potentie en haar functie is en op basis daarvan het juiste aanbod aan de consument bieden.

* Ten slotte, meten is weten! Tegenwoordig is het mogelijk om heel nauwkeurig de veranderingen in het gedrag van de automobilisten te meten. Wat is het gevolg van een prijsverandering in parkeren; hogere tarieven, lagere tarieven  of betaald parkeren afschaffen? In de laatste maanden heeft een aantal gemeenten met gratis of goedkoper parkeren geëxperimenteerd. Dit kan, maar experimenteren zonder goed te meten is een verspilling van tijd en geld. Er moet voor én na het experiment gemeten worden, plus de veranderingen in de omgeving moeten worden meegenomen tijdens de evaluatie. Een voorbeeld hiervan is de belevenismonitor die uitgevoerd wordt om zowel een -0- meting van bezoekersgedrag en –wensen, terwijl op regelmatige basis de monitor wordt herhaald om het effect van maatregelen te kunnen bepalen. Alleen met objectieve metingen en objectieve analyse van de tussentijdse resultaten kan het effect van de genomen maatregelen (waaronder ook gratis parkeren kan horen) worden bepaald.

Seminar Retail en Parkeren

Op 20 juni geven Cor Molenaar en Giuliano Mingardo een uniek seminar over dit thema. Meer informatie over het programma en aanmelden: www.retailenparkeren.nl

Tekst: Cor Molenaar en Giuliano Mingardo – Erasmus Universiteit Rotterdam

U kunt onderstaand de PDF van de samenvatting downloaden.

Een samenvatting van dit artikel is gepubliceerd in magazine PARKEER24 - #2