Ondernemers medefinanciers gratis parkeren

Jelle Beintema is sinds 2002 raadslid en sinds 2010 wethouder in Hellendoorn voor onder meer Mobiliteit (inclusief Parkeren), Detailhandel en Financiën. Hellendoorn is een gemeente met 36.000 inwoners in het midden van de provincie Overijssel en de as Enschede-Zwolle. De gemeente heeft een regionale functie ten opzichte van omliggende plaatsen als Raalte, Wierden en Vriezenveen. De grootste kern van Hellendoorn is Nijverdal, met 24.000 inwoners. In het verleden liep er een rijksweg, de N35, dwars door Nijverdal heen. Halverwege de jaren ’90 werd besloten om de N35 100 meter naar het noorden te verplaatsen en samen te brengen met het spoor. Daar is ook de eerste combitunnel van Nederland gerealiseerd, die eind augustus 2015 open ging.

Masterplan

Eind vorige eeuw was het ook de hoogste tijd om het centrum van Nijverdal aan te pakken. Beintema: “Dat bestond uit veel naoorlogse bouw en was nodig aan vervanging toe.” Er werd een Masterplan opgesteld, dat uiteindelijk in november 2002 door de raad werd aangenomen. Onderdeel daarvan was de aanleg van een plein met 3000 vierkante meter nieuwe winkels, 750 vierkante meter horeca en daarboven 107 appartementen. Aan het plein kwam ook nieuwbouw waarin zowel raadhuis als theater en bibliotheek – gereed in 2007 – werden ondergebracht. In verband met al die nieuwe functies kwam onder het plein de eenlaagse parkeergarage Henri Dunant met 256 plaatsen – gereed in 2011. Beintema: “Een tweede aanleiding voor de realisatie van de parkeergarage was dat ondernemers al tijden klaagden over de te hoge parkeerdruk. Sinds 1985 bestond alleen een blauwe zone met zo’n 700 plaatsen om die te reguleren. We hebben daarom het totaal aantal parkeerplaatsen – on-street en off-street – ook uitgebreid van 1500 naar 1850.”

Betaald parkeren

De realisatie van de garage betekende voor de gemeente jaarlasten van 1 miljoen euro. Beintema: “We hebben toen besloten die vanaf 2011 in rekening te brengen bij de gebruikers van het centrum. En dus om de blauwe zone om te toveren tot gebied met betaald parkeren en te gaan werken met vergunningen. Daarnaast was het natuurlijk betaald parkeren in de garage.” In de jaren erna bleken de inkomsten uit parkeren echter veel lager dan begroot. “Wij hadden erop gerekend dat we jaarlijks 8 ton konden binnenhalen via parkeergelden en dat we 2 ton moesten bijleggen als gemeente. In de praktijk bleek er echter jaarlijks maar 5 ton aan parkeergelden binnen te komen. En moesten we dus als gemeente jaarlijks 3 ton extra bijleggen.” Beintema heeft wel een verklaring: “Dat kwam vooral onder invloed van de crisis. Daarnaast speelde natuurlijk ook de opkomst van verkoop via internet mee. En vanwege de bouwactiviteiten aan de combitunnel was ook de toegang tot het centrum beperkter.”

Afschaffen

In de jaren na de invoering van betaald parkeren en in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 pleitten verschillende partijen voor het afschaffen van betaald parkeren. Deze partijen kwamen echter niet in het college terecht. De ondernemers in Nijverdal bleven echter lobbyen voor afschaffing. De discussie kreeg een nieuwe dynamiek toen in 2014 de oude N35 opnieuw als winkelstraat moest worden ingericht. Daarnaast kwam er in november 2014 een brandbrief van de ondernemers. Beintema: “De raad heeft toen tegen het college gezegd: maak het plan breder dan alleen de voormalige N35 en maak een nieuw Masterplan voor het centrum. Dat is uiteindelijk in co-creatie gedaan met verschillende werkgroepen: winkels, parkeren, inrichting oude N35.”

Grote gratis terreinen

Het proces leidde tot een voorstel in het nieuwe Masterplan om betaald parkeren op straat af te schaffen en er grotendeels opnieuw een blauwe zone van te maken. Die was wel kleiner dan het betaald-parkeren-gebied, zo’n 400 plaatsen. Want in het gebied dat voorheen geheel betaald parkeren was, werden nu een aantal grote terreinen aangewezen waar het onbegrensd gratis parkeren was. “Die terreinen waren met name bedoeld voor de medewerkers van winkels en horeca in dat gebied en voor bezoekers die langer willen blijven en het niet erg vinden om een stukje te lopen.”

Omdat het voorstel betekende dat de gemeente een deel van de inkopen zou mislopen, stelden de ondernemers voor om met ingang van 1 januari 2017 voor een periode van 5 jaar 1,25 miljoen euro te betalen aan de revitalisering van het gebied: de herinrichting, het parkeren, het etaleren, de dienstontwikkeling naar klanten, de reclame aan gevels en het managen van de locaties van winkels.

Alternatief

Het voorstel dreigde te mislukken toen er onvoldoende draagvlak onder de ondernemers bleek te zijn . Beintema: “Dat betekende dat het afschaffen van betaald parkeren de gemeente geen vijf ton per jaar, maar acht ton zou kosten.” Zo ver kwam het niet, want de ondernemers kwamen in de zomer van 2016 met een alternatief om voor een periode van tien jaar een bijdrage aan de revitalisering te leveren van 4,5 ton. Daarmee kwam het totaalbedrag vanuit de ondernemers voor tien jaar uit op 8,5 ton. Minder weliswaar dan de 1,25 miljoen euro voor vijf jaar uit het eerste voorstel, maar desalniettemin aanvaardbaar voor de raad, zodat het Masterplan op 20 december 2016 kon worden aangenomen. De afspraken zijn ook bekrachtigd in een convenant tussen gemeente en ondernemers.

Inmiddels is per 1 januari 2017 betaald parkeren bij straatparkeren afgeschaft. Voor de parkeergarage Henri Dunant moet net als voorheen 1 euro per uur betaald worden. De borden en de strepen voor de blauwe zone worden gerealiseerd zodra het weer het toelaat.

Bezoekersaantallen

Er zijn geen prognoses bekend over de mogelijke stijging van het aantal bezoekers aan het centrum van Nijverdal. Beintema: “In het convenant is afgesproken om de komende jaren het aantal bezoekers wel te gaan bijhouden, zodat we aan de hand van de data de invloed van maatregelen kunnen toetsen. Ook hielden we als gemeente elke vijf jaar een koopstromenonderzoek en dat blijven we doen. Uit dat laatste koopstromenonderzoek kwam overigens niet naar voren dat betaald parkeren leidde tot een ‘wegtrek’-effect van bezoekers naar omliggende plaatsen als Raalte en Rijssen. Dat heeft er ook mee te maken dat veel bezoekers komen voor dagelijkse boodschappen. Voor een dagje funshoppen gaan ze – net als voorheen – eerder naar Enschede, Zwolle en Deventer.”

Beintema verwacht dan ook niet dat de winkelomzet na het afschaffen spectaculair zal stijgen maar er liggen wel kansen. “Dat heeft met meerdere factoren te maken. Men komt ook niet naar Nijverdal omdat er een blauwe zone is. Men komt hier omdat het gezellig is, er iets te doen is en omdat er leuke winkels zijn. Daarom proberen we elke maand ook samen met de ondernemers een leuk evenement te organiseren.”

In de loop van 2017 wordt over het ontwerp voor de revitalisering van het centrum van Nijverdal een definitief besluit genomen. Vervolgens wordt in 2018 de oude N35 onderhanden genomen en upgepimpt. Beintema: “Daarmee is de fysieke herinrichting compleet.”

Door Peter Bekkering