Kempengemeenten balanceren tussen groei en identiteit

In 2021 hadden de Kempengemeenten Bladel, Bergeijk, Reusel-De Mierden en Eersel al een ontwikkelstrategie opgesteld. De vier gemeenten kwamen echter tot de conclusie dat de groeiontwikkelingen in de Brainportregio sneller gaan dan verwacht en bovendien een grotere impact hebben op De Kempen dan gedacht. Zij wilden een nieuw plan opstellen met een stip op de horizon tot 2040 op het gebied van wonen, werken en mobiliteit. Maar waarbij ook Brede Welvaart een belangrijke plek kreeg toegewezen. Het doel: duurzame groei realiseren zonder het unieke Kempische karakter te verliezen. Hiermee ligt er een duidelijke koers waarmee de vier gemeenten hun omgevingsvisies verder kunnen vormgeven. 

Regionale impact

De keuzes die in de Kempen worden gemaakt, hebben invloed op de overige gemeenten uit de Brainportregio, waar een grote behoefte is aan nieuwe woningen. “Grote bedrijven zoals ASML trekken werknemers van over de hele wereld aan. Die werknemers hebben huisvesting nodig”, vertelt Nicole Geerars van de gemeente Eersel, en opdrachtgever namens de vier Kempengemeenten. “In totaal moet de gehele Brainportregio zo’n 100.000 nieuwe woningen realiseren.” De Kempengemeenten staan aan de lat voor 13.000 woningen en moeten dus een balans vinden tussen het faciliteren van deze groei en het beschermen van hun eigen leefomgeving. 

"We staan voor een complexe afweging: hoe kunnen wij groei faciliteren zonder onze identiteit op te geven? We zijn allemaal kleine gemeenten met veel landelijk gebied. ”Om deze strategie vorm te geven, is een bestuursopdracht opgesteld. De gemeenten zochten naar een onafhankelijke partij die, in samenwerking met de Kempische projectgroep en stuurgroep, het proces kon versnellen, organiseren en regisseren. Dit is Accent adviseurs geworden, als programmamanager en penvoerder. “De allergrootste uitdaging is de bestuurlijke besluitvorming, om vier gemeenteraden hetzelfde besluit te laten nemen. In dat proces zitten we nu nog”, aldus projectleider Marcel Brands van Accent adviseurs. 

Participatietraject

De gemeenten hechten veel waarde aan de betrokkenheid van hun inwoners. “Daarom hebben we een uitgebreid participatietraject opgezet voor onder andere inwoners, ondernemers en verenigingen. mits de Kempische identiteit behouden blijft”, gaat Marcel Brands verder. “We hebben aan de hand hiervan een aantal leidende principes opgesteld.” Zo dienen nieuwe woningen qua uitstraling aan te sluiten bij het karakter van de betreffende kern en wordt er ingezet op de ontwikkeling van lokale en regionale werkmilieus die het economische profiel van de Kempen versterken.

Leefbaarheid waarborgen

Het opstellen van deze leidende principes was echter niet makkelijk. “Zo bleek de wens te bestaan om zoveel mogelijk woningen te bouwen binnen de bebouwde kom, inbreiding boven uitbreiding. Maar die ruimte begint op te raken”, legt Brands uit. “Als je dan toch moet uitbreiden, offer je dan landbouw- of natuurgebied op? Uiteindelijk kreeg het beschermen van natuurgebieden voorrang.”

Volgens Nicole Geerars hebben de gemeenten elkaar hierin keihard nodig: “We moeten samenwerken en investeren in slimme en efficiënte oplossingen om ervoor te zorgen dat de hele regio ook op de lange termijn leefbaar blijft.”

Een belangrijke keuze

“Een van de grootste uitdagingen binnen de besluitvorming is de keuze die de gemeente Eersel nog moet maken”, vult Nicole Geerars aan. “Waar de gemeenteraden van Bladel, Bergeijk en Reusel-De Mierden al hebben ingestemd met de ontwikkelstrategie, overweegt de gemeenteraad van Eersel om een afwijkende keuze te maken met minder woningen en geen 
regionaal bedrijventerrein”. Dit kan gevolgen hebben voor de verdeling van woonlocaties en de haalbaarheid van openbaarvervoerknooppunten in de regio. Mocht de gemeenteraad van Eersel namelijk besluiten om minder woningen te bouwen dan gepland, dan moeten de vier Kempengemeenten opnieuw aan tafel om tot een nieuw voorstel te komen waar iedereen het mee eens is. Dan zijn we eigenlijk terug bij af”, aldus Nicole Geerars.