De fiets als eerste keuze voor staatssecretaris Van Veldhoven

Heeft u het gevoel in een 'voorverwarmd fietsbed' te stappen of heeft u het gevoel dat u echt de schouders eronder moet zetten om het fietsbeleid daar te krijgen waar u het hebben wil?

Op beide vragen zou ik ‘ja’ zeggen. Er is al heel veel in gang gezet, maar de uitdagingen zijn ook hoog. De Randstad groeit tot 2040 fors. Het is mijn ambitie om te zorgen dat de mensen vlot naar hun werk, school of vrienden kunnen. De fiets levert een belangrijke bijdrage aan de bereikbaarheid en de leefbaarheid in met name de stad. Maar, inderdaad, het fietsgebruik is de afgelopen tien jaar met twaalf procent toegenomen. De trend is dat steeds meer mensen gebruik maken van de fiets. Dat blijkt uit de onlangs gepubliceerde fietsfeiten van het KIM. Niet alleen fietsen steeds meer mensen, ook leggen zij langere afstanden af. Met name jongvolwassenen en ouderen fietsen vaker en verder. Ik ben blij met deze ontwikkeling.

Ook het bezit en gebruik van de e-fiets zit in de lift en het wordt de laatste jaren ook steeds vaker gebruikt voor woon-werkverkeer. Daar valt wat mij betreft nog een wereld te winnen. Want meer dan de helft van de autoritten is korter dan 7,5 kilometer. En dat is een prima fietsafstand. Als meer forenzen de fiets naar het werk nemen is dat is niet alleen goed voor de gezondheid maar ook voor het milieu en de bereikbaarheid. De mogelijkheden zijn er want ruim 60 procent van de werknemers woont in een straal van 15 kilometer van hun werk. Werkgevers mogen hun werknemers 19 cent reiskostenvergoeding geven. Binnen de overheid gebeurt dat, maar lang niet alle werkgevers doen dat. Ik wil weten wat bedrijven tegenhoudt en wat ik kan doen om dat te veranderen. Zo heb ik recentelijk met mijn collega Snel van Financiën afspraken gemaakt over het vereenvoudigen van fiscale regels voor de leasefiets om het fietsgebruik te stimuleren.

U bent vanuit uw functie lid van de bestuurlijke Fietstafel van de nationale Agenda Fiets van de Tour de Force. Op 16 april heeft een gesprek gehad met de Tour de Force. Hoe kijkt u op deze bijeenkomst terug?

Het was een prachtige zonnige dag. Ik heb op de fiets aan den lijve ondervonden waarom Houten fietsstad van het jaar is geworden. Houten is een mooi voorbeeld voor andere steden. Samen met andere gemeenten, provincies en partijen die zich inzetten voor de fiets kijk ik graag waar we elkaar kunnen versterken om het fietsen stimuleren. Dat kan ik niet alleen, daar hebben we elkaar voor nodig. Ik was dan ook blij met het enthousiasme van de deelnemers en we hebben direct spijkers met koppen geslagen en praktische afspraken gemaakt zoals het samenvoegen van de Bestuurlijke Tafel van de Tour de Force en het Bestuurlijk Overleg Fietsparkeren tot één bestuurlijk platform. Dat zorgt voor nog meer slagkracht zodat de fiets een volwaardig onderdeel wordt van onze mobiliteitsketen.

Over het bestuurlijk overleg Fietsparkeren gesproken. Er ligt nog een hele uitdaging. Tot 2030 wordt een tekort van 200.000 plaatsen geraamd. Wat is het laatste nieuws hierover en wat is uw gewenste lijn van aanpak?

Sinds 2012 zijn er ongeveer 100.000 nieuwe plekken bijgekomen en er is overeenstemming over de bouw van nog eens 70.000 nieuwe plekken. Opgeteld gaat het dus al om 170.000 plekken in zes jaar tijd. Toch wordt er inderdaad nog steeds een fors tekort verwacht. Om dat weg te werken wordt veel bijgebouwd, maar ik vind het net zo belangrijk om de bestaande capaciteit beter te benutten. Sommige fietsen staan nu onnodig lang in de stalling.

Voor het bijbouwen van extra stallingplaatsen trek ik extra geld uit. Door cofinanciering van andere overheden moet het extra geld worden verdubbeld. Daarmee stimuleer ik overheden niet alleen om goede plannen te maken en een fors aantal stallingsplekken te realiseren, maar ook om te innoveren op slim gebruik van stallingen voor alle soorten en maten van fietsen.

Wat vindt u naast stationsparkeren de belangrijkste plekken voor nieuwe fietsparkeerplekken?

Vooropgesteld: ik vind het essentieel dat we blijven investeren in stationsparkeren. Mijn eerste opening als staatssecretaris was de nieuwe fietsenstalling in Maastricht. Daar kunnen 3000 fietsen gestald worden. Stelt u zich eens voor als al die mensen met de auto zouden komen… Daarom ben ik blij dat ik geld kan inzetten voor stallingsplaatsen. Ook zie ik volop kansen voor Park and Bike-oplossingen aan de rand van de steden. Dan denk ik vooral aan huur- en deelfietsen die bij grote parkeerplaatsen buiten de steden worden geparkeerd. Forenzen en toeristen kunnen zo op een gezonde en duurzame manier de stad in en uit.

U heeft intussen hier en daar vast al veel gezien, gehoord en gelezen over fietsparkeren. Waar werd u bijzonder blij van als het gaat om fietsparkeermaatregelen en waarom? ?

Nogmaals, helaas hoor ik nog regelmatig dat er geen plek bij stations is om je fiets fatsoenlijk neer te zetten. Tegelijkertijd zie ik steeds meer kwalitatief hoogwaardige stallingoplossingen, met goede verwijssystemen binnen en buiten de stalling. Dat je direct ziet waar er plek is. Je wilt snel je fiets kwijt en je trein halen. Ook komt er steeds meer aandacht voor het beter benutten van de bestaande capaciteit. Daar word ik dus blij van. Maar er is meer te noemen. Zo blijkt elke keer na de opening van een stalling dat meer mensen kiezen voor de keten fiets-trein-fiets. Dit geeft aan dat onze aanpak werkt.

Het Infrafonds wordt te zijner tijd omgezet in het mobiliteitsfonds (van wegen, spoor en water, naar: nieuwe infra, beheer en onderhoud, beter benutten, ITS en ZA, CO-2 neutrale oplossingen en MaaS). Wat betekent dit naar verwachting voor middelen en aandacht voor fiets?

De gedachte achter het Mobiliteitsfonds is dat de mobiliteit als geheel centraal staat in plaats van de modaliteit. Ik ben er van overtuigd dat fietsmaatregelen een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan mobiliteitsopgaven en ik ga ervoor zorgen dat de fiets volwaardig wordt meegenomen in het Mobiliteitsfonds.

?

U gaf als Kamerlid voor D66 zelf al eens een voorzet voor een beter fietsklimaat in uw voorstel 'Groen Licht voor de fiets' (2014). In hoeverre is er al samenhang tussen uw voorstellen en het huidige fietsbeleid (Nationale Agenda Fiets en IenW Programma Fiets)? Wat zou u er dolgraag in uw regeerperiode nog aan toe willen voegen?

?

Samen met de partijen binnen de Tour de Force zijn al veel van de punten uit dit voorstel opgepakt en uitgewerkt. Dit varieert van het stimuleren van meer fietsen door het te faciliteren zoals het plaatsen van extra stallingen en aanleggen van fietssnelwegen (waar een extra bijdrage voor in het regeerakkoord is afgesproken) tot aan het opzetten van fietsdepots voor weesfietsen.

Deze kabinetsperiode wil ik dat er meer mensen voor hun woon-werkverkeer de fiets nemen. Zeg maar, de fiets als default optie. Dat kan ik niet alleen ook andere overheden, maatschappelijke organisaties en marktpartijen heb ik nodig. We hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid. En het mooie is dat alle partijen zich daarvan bewust zijn. Dat blijkt wel uit de betrokkenheid en inzet van eenieder bij de Tour de Force.

Bij enig politiek geluk raakt u vast betrokken bij de nieuwe Agenda Fiets vanaf 2021. Hoe kijkt u daar tegenaan? Waarin zou u het verschil willen maken, dan wel welke ambities zou u daarin in ieder geval graag willen uiten?

Ik zou het mooi vinden als het een automatisme wordt om als eerste de fiets te pakken als we ergens heen moeten; supermarkt, school, werk of recreatie. En pas voor de langere afstand de auto of de combinatie van fiets en OV. Wat mij betreft krijgt de fiets voorrang, in de steden, de wijken, de dorpen. Zowel als het gaat om hun plek in het verkeer, als in de verkeersveiligheid.

Denkt u dat het mee te maken dat de fiets de auto van de troon stoot als beste alternatief voor de korte afstand?

Laat ik vooropstellen dat ik niet tegen de auto ben, vooral niet als ze rijden zonder uitlaatgassen, maar ik denk dat de fiets in stedelijk gebied naast lopen en het ov het beste alternatief is om steden bereikbaar en leefbaar te houden. Tegelijkertijd vergt dat een andere inrichting van steden en wijken. Die zijn nu veelal nog helemaal ingesteld op autoverkeer. Als de fiets vaker voorrang zou krijgen, zoals onder andere in Utrecht gebeurt, en de auto 'te gast' is, krijg je een hele andere verkeersstroom in de stad. En als meer mensen fietsen, of het ov gebruiken geeft dat verlichting in de verkeersdrukte?voor de mensen die geen andere keuze hebben dan de auto.?

?

Wat heb ik niet gevraagd, maar wilt u graag kwijt?

Zelf vind ik fietsen heerlijk. Ik fiets graag naar het ministerie. Het geeft me de tijd om mijn hoofd even leeg te maken en ruimte voor nieuwe inzichten. En natuurlijk is het gezond - voor mijzelf, maar zo draag ik ook bij aan schone lucht voor anderen!