Rechtvaardigheid in de mobiliteitstransitie

Overheden - medeverantwoordelijk voor het faciliteren van de mobiliteit van haar inwoners - werken samen met het bedrijfsleven en maatschappelijke partners aan de mobiliteitstransitie. Hierbij staan verandering, vermindering en verduurzaming van mobiliteit centraal. In dit kader worden beleidskeuzes gemaakt die direct invloed hebben op de mobiliteit van inwoners.

Met Mobycons missie om de wereld minder afhankelijk te maken van de auto, steunen we de mobiliteitstransitie volledig. Tegelijkertijd willen we wel voorkomen dat we beleidskeuzes maken die groepen (te veel) raken die nu al problemen ervaren. En dat is precies waar het nu schuurt: er is vaak een verschil tussen de behoeften van mensen en hetgeen wij als mobiliteitsprofessionals voorstellen als oplossing.

De kern van het probleem

Onderzoeken naar mobiliteitsarmoede richten zich over het algemeen op ‘risico-indicatoren’ die aangeven dat bepaalde mensen meer kans hebben om mobiliteitsarmoede te ervaren dan andere mensen. Deze risico-indicatoren bieden waardevolle inzichten, maar gaan voorbij aan de kern van het probleem. Het feit dat iemand oud is of een laag inkomen heeft, is niet den oorzaak van mobiliteitsarmoede. Het wijst juist op drempels die we hebben opgeworpen in het mobiliteitssysteem die mensen, om verschillende redenen, met moeite kunnen overwinnen. Wij gaan in onze projecten op zoek naar deze onderliggende drempels. Dat brengt ons dichter bij hoe we de mobiliteitskloof kunnen dichten.

Lessen 

Mobycon is al langer met dit onderwerp bezig en ook dit jaar hebben we weer diverse opdrachten voor onze klanten uitgevoerd op dit onderwerp. Van het in beeld brengen van mobiliteitsongelijkheid in Nijmegen tot het uitvoeren van een onderzoek naar de ervaren mobiliteitsrechtvaardigheid in de provincie Noord-Holland en MRA. En natuurlijk diverse projecten rondom flexibel en inclusief vervoer in samenwerking met onze zusterorganisatie Forseti. Eerder droegen we met een onderzoek bij aan de Citydeal Fietsen die nu volop in uitvoering is.

Eenzaam

Uit ons onderzoek voor provincie Noord-Holland blijkt dat 10 procent van de inwoners in Noord-Holland mobiliteitsarmoede ervaart, waardoor hun sociale leven, werk en onderwijs worden beïnvloed. Bijna 4 procent voelt zich hierdoor eenzaam. De verhalen achter deze cijfers zijn schrijnend: bewoners die dagelijks worstelen met ontoegankelijk openbaar vervoer, geen geld hebben voor vervoer of niet digitaal vaardig genoeg zijn om met het ov te reizen (zie ook de quotes in de kaderstukjes). We hebben zes doelgroepen geïdentificeerd, gebaseerd op: mobiliteitsarmoede (mede) door fysieke beperkingen, ontoegankelijke omgeving, afhankelijkheid, fietsloosheid, betaalbaarheid en ongerustheid. Met deze inzichten kan de provincie beter inspelen op de mobiliteitsbehoeften en werken aan een inclusieve mobiliteitstransitie.

De cijfers zijn belangrijk maar wij vinden de verhalen erachter nog veel belangrijker. In onze projecten gaan we daarom zoveel mogelijk in gesprek met sleutelpersonen die dicht bij de mensen staan. Zo leren we bijvoorbeeld dat de wereld voor veel mensen steeds sneller wordt. Zo speelt er niet alleen een angst om op de fiets te stappen. Als ze deze angst hebben overwonnen, gaat het er ook over dat ze geen controle hebben op de snelheid van de wereld om zich heen.

Mobiliteitsrechtvaardigheid wordt zichtbaar 

In Nijmegen onderzochten we de toegankelijkheid van de openbare ruimte. Hier zie je heel concreet rechtvaardigheidsvraagstukken terugkomen bij de inrichting van de openbare ruimte. Smalle straten waar parkeerplaatsen over de tijd zijn ingepast en nu belemmeren dat sommige mensen makkelijk de deur uit komen. Een weg gericht op doorstroming van autoverkeer die een barrière vormt waardoor voetgangers lang moeten wachten om een drukke en onprettige weg over te steken om bij voorzieningen te komen. En zo kunnen we nog meer voorbeelden noemen als we willen.

Oproep: stel drie gouden vragen

Ga daarom in gesprek over mobiliteitsrechtvaardigheid. Wij gaan de komende jaren natuurlijk door met het verder vormgeven van de mobiliteitstransitie. Ook wij dragen hier graag een flinke steen aan bij. Maar laten we er alsjeblieft met elkaar voor zorgen dat we niemand over het hoofd zien en zorgen dat iedereen gebruik kan van mobiliteit om de plekken te kunnen bereiken die ze nodig hebben om volwaardig mee te kunnen doen aan de maatschappij.

Als eerste stap vooruit, dagen we jullie uit om jezelf vaker de drie gouden vragen te stellen bij nieuwe (mobiliteits)plannen: wie is er mee geholpen? wie help je er juist niet mee en ten behoeve van wie doe je dit? Wie zie je wellicht over het hoofd?