‘We moeten elkaar vooral niet gek maken’

“Het huidige systeem loopt tegen de max aan vanwege ruimtegebrek, de woningbouw-, klimaat- en energie-opgave. Deelvervoer is een deel van de oplossing. Natuurlijk is een eigen auto voor de deur makkelijk, maar de maatschappelijke gevolgen zijn enorm. Dan moeten we het collectieve belang voor het individuele belang stellen. Daarnaast is een mix van meer thuiswerken, MaaS, ritdelen, goede beprijzing en richten op nabijheid nodig. Er is niet één ei van Columbus.” 

Verkeerde aannames 

“Ik hoor vaak het geluid dat sommige burgers hun mobiliteitsgedrag helemaal niet kunnen of willen veranderen. Maar in zowel de regio Amsterdam als in Zuid-Nederland hebben wij onderzocht hoe tevreden reizigers zijn over hun reismogelijkheden, de gevolgen van hun reisgedrag en of automobilisten ook bereid zijn anders te reizen. Daar kwam onder meer uit dat 70 procent dat wel kan of wil. Natuurlijk heb je die mensen nog lang niet uit de auto, maar de boodschap dat er in potentie een grote bereidheid is, mag meer worden uitgedragen door bestuurders en politici.” 

“In onze onderzoeken leggen we ook de koppeling met de gevolgen van mobiliteit op de leefomgeving. Mobiliteit heeft zowel positieve als negatieve invloed op Brede Welvaartsaspecten. Zo blijkt dat automobilisten in Amsterdam minder positief zijn over hun reismogelijkheden dan fietsers en ov-gebruikers. Een groot deel ervaart de auto blijkbaar minder als heilige koe, dan men vaak denkt. Dit beeld komt ook in meer landelijke regio’s als Oost-Nederland, Noord-Brabant en Friesland naar voren.” 

Mobiliteitstransitie afdwingen 

De opkomst van deelmobiliteit heeft niet overal de vlucht genomen die Van Setten zes jaar geleden verwachtte. “Een grote stad als Amsterdam heeft een heel ander ruimtelijk probleem dan bijvoorbeeld de Achterhoek, waar ik woon. Maar als je ziet hoeveel m2 in de binnenstad van Amsterdam nu nog parkeerruimte is en dat afzet tegenover de prijs van een m2 woonruimte, is dat eigenlijk bizar.” 

“We moeten ook durven om de mobiliteitstransitie wat meer af te dwingen. Als drukke gebieden autoluw worden inricht, vanuit de visie dat straten niet alleen bedoeld zijn om van A naar B te bewegen maar ook om te leven wordt een hub aan de rand van de wijk automatisch meer gebruikt. Dan moet het aanbod van deelmobiliteit en (vraagafhankelijk) ov wel in orde zijn. In het proces om daar te komen, is het cruciaal om de inwoners van die wijken goed te consulteren, zodat duidelijk is wat afwegingen, beperkingen en belangrijke criteria zijn volgens de mensen die het uiteindelijk moeten (of mogen) doen.” 

Burgerparticipatie 

De vraag is alleen: hoe betrek je burgers op een goede manier, zodat zij zich uiteindelijk ook kunnen vinden in dergelijk beleid? Voor provincies Utrecht en Gelderland organiseerde Moventem burgerberaden over andere grote thema’s: windenergie en klimaat. Tijdens een aantal bijeenkomsten kwamen 150 gelote burgers en inhoudelijk experts samen. De groep burgers vormen een zo goed mogelijke afspiegeling van alle meningen.  

“In een burgerberaad committeren opdrachtgevers zich op voorhand aan de uitkomsten. De adviezen worden overgenomen, tenzij er zwaarwegende argumenten zijn dat niet te doen. Dit is een belangrijke voorwaarde. Burgers worden vaak achteraf gevraagd ‘omdat dat moet’, maar door hen vooraf actief te betrekken en mandaat te geven, staan velen open voor argumenten en wordt het gesprek op de inhoud gevoerd. Dat zorgt voor meer begrip tussen burgers, bestuurders, ambtenaren en uitvoerende partijen. Natuurlijk is zo’n burgerberaad niet heiligmakend, maar het is een extra waardevol instrument om groepen te laten meedenken over gevoelige thema’s. Ik zou wensen dat er ook zo’n traject komt voor de mobiliteitstransitie.” 

Practice what you preach 

Ook ervaart Van Setten een nieuwe trend: “Echte vakkennis gaat op macroniveau verloren door vergrijzing en is lastig aan te vullen. Daardoor neemt de werkdruk toe en wordt het nog ingewikkelder de mobiliteitstransitie op integrale wijze op te pakken.” Zelf heeft Moventem daar minder last van: het bedrijf groeide uit tot twintig man, samen met mede-oprichter Robin Koester vormgt hij de directie. 

Hij zag zelfs twee oud-werknemers terugkomen. “We zijn in juni dit jaar verhuisd naar een nieuw kantoor in Zutphen, vlakbij het treinstation in een autoluwe wijk. We zijn van 15 naar 1 parkeerplaats gegaan. We werken veel hybride en veel werknemers komen nu met het ov of de fiets naar kantoor.” 

Laat je niet gek maken 

“Een toekomst van duurzame, efficiënte en mensgerichte mobiliteit zien gelukkig niet alleen wij, maar wordt breed gedeeld in het werkveld. Dat is mooi, maar we moeten ervoor waken niet achter alle hypes aan te hollen. Eerst was dat MaaS, nu zijn het hubs, publiek vervoer, bestaanszekerheid en brede welvaart. Allemaal puzzelstukken, maar geen oplossingen op zichzelf. Ik hoop dat we vooral vanuit de inhoud blijven werken, in plaats van de eerste de beste te willen zijn. Gertjan Hanckmann van Kragten zei dat in dit Trendboek in 2022 ook. Laten we elkaar vooral niet gek maken.”