Focus op de fiets

Concrete onderzoeksdata

Met ingang van fase II van het Beter Benutten programma is er meer behoefte aan concrete onderzoeksdata. De inzet van behoorlijke budgetten rechtvaardigt de vraag naar monitoring en evaluatie als essentieel onderdeel van alle BB-maatregelen, waaronder fietsstimuleringsprojecten. De snelle ontwikkeling van ICT en mobiele telefonie bieden volop kansen om een verandering teweeg te brengen in de onvervulde vraag naar inzicht in de fietser. Waarom niet gebruik maken van een techniek die echt dicht bij de gebruiker (fietser) ligt? Uit onderzoek blijkt dat 72 procent (Q3, 2013, Telecompaper) van de Nederlanders in het bezit is van een smartphone en dat er zelfs sprake is van Nomophobia; de angst om niet continue bereikbaar te zijn. Het tracken van de mobiele telefoon geeft inzicht in de gebruiker zelf, welke routes hij rijdt, wat de snelheden zijn, welke motieven de (fiets)ritten hebben, enzovoort. En ja, natuurlijk heeft deze techniek nadelen (privacywetgeving, beperkte doelgroep), maar ten opzichte van de huidige registratietechnieken, waar daadwerkelijk inzicht in de fietsers ontbreekt, biedt een dergelijke techniek zoveel meer informatie dat het meer dan de moeite waard is hierin te investeren.

Inzet persoonlijke registratietechniek zichtbare trend

Steeds vaker duikt de inzet van de modernste techniek op smartphones op in Nederland. Helmond, IJburg, regio Rotterdam, de provincie Noord-Brabant: allen maken gebruik van een registratie-app met automatische rittenregistratie. Daarbij is onderscheid te maken in de handelingen die van gebruikers gevraagd worden. Zo maakt de gemeente Helmond, alwaar het Europese project Bike-the-Track-Track-the-Bike (BTT) loopt, gebruik van een registratie-app waarbij de deelnemers (fietsende leden van sportverenigingen) wordt gevraagd zich kenbaar te maken op het moment dat zij binnen een virtuele checkpoint-zone staan. Hiermee maak je de deelnemers bewust en verantwoordelijk voor de beloningen die zij ontvangen naarmate ze fietsen. In de regio Rotterdam en voor een project van de provincie Noord-Brabant wordt gebruik gemaakt van de techniek van Tripzoom. Met Tripzoom wordt geen extra handeling van de deelnemers gevraagd. De deelnemers loggen na installatie van de app eenmaal in, zetten hun mobiele instellingen juist en hoeven daarna niets meer te doen. De Tripzoom-app registreert alle verplaatsingen van een gebruiker automatisch, 24 uur per dag. Hiermee voorkom je dat fietsers, na al geruime tijd aan het fietsen te zijn, vergeten de app ‘aan te zetten’. De afgelopen drie jaar ontwikkelde Locatienet met Europese subsidie binnen het SUNSET project de technologie die het mogelijk maakt een gedetailleerd inzicht te krijgen in de mobiliteit van een gebruiker die een speciale applicatie op zijn smartphone heeft geïnstalleerd. Onlangs besloten DTV en Locatienet de handen ineen te slaan en de ontwikkelde techniek breder in te zetten onder de naam Tripzoom.

Wat levert het op?

In alle genoemde praktijkvoorbeelden vormen de ritgegevens de basis voor onderzoeksgegevens, beloning van fietsgebruik, coaching en gaming. De registratietechniek is het hart van het project waar omheen een schil van campagnevoering, competitie en stimuleringsmaatregelen zit. Het gebruik van een registratie-app heeft meerdere voordelen die op deze aspecten aansluiten. Inzet levert waardevolle onderzoeksdata, een controlemiddel ten behoeve van uitbetaling van beloningen en een communicatiekanaal richting de deelnemers.

Waardevolle onderzoeksdata

De onderzoeksdata kan als input dienen voor het mobiliteits- of fietsbeleid. Betrouwbare en gedetailleerde data over fietsers is nog dun bezaaid. De meeste beleidsmakers beschikken hooguit over fietstellingen op enkele locaties of inzichten via het OVG. Wanneer gebruik wordt gemaakt van een registratie-app is inzicht in het individuele fietsgedrag binnen handbereik. Met name wanneer, zoals bij de Tripzoom-app, gebruik wordt gemaakt van automatische registratie van alle ritten, ontstaat er gedetailleerd inzicht in (fiets)routes, modal split, snelheden, motieven en frequentie van (fiets)ritten. Dit inzicht kan gebruikt worden om bijvoorbeeld te bepalen welke routes aantrekkelijk zijn voor fietsers, of welke routes juist gemeden worden. Maar ook vertragingen en oponthoud op belangrijke fietsroutes worden inzichtelijk.

Goed controle-instrument

Daarnaast is het gebruik van een registratie-app een goed controle-instrument in mobiliteits-projecten alwaar een beloning aan de deelnemers wordt uitgekeerd. De inzet van de Tripzoom-app bij het Brabantse B-riders en de Tweewielerregeling van de Verkeersonderneming Rotterdam zijn hiervan goede voorbeelden. De verzamelde ritgegevens worden meteen omgezet in verdiende euro’s en teruggekoppeld aan de deelnemer via de app.

Belangrijk communicatiekanaal

De inzet van de registratie-app is een belangrijk communicatiekanaal richting de deelnemer. Aan de deelnemer wordt direct inzichtelijk gemaakt wat de individuele prestaties zijn, al dan niet ten opzichte van andere deelnemers, zoals bij BTT. Hierbij is de registratie-app direct gekoppeld aan de website alwaar de rankings van alle deelnemers zichtbaar zijn. Het project van de provincie Noord-Brabant bevat extra coaching elementen. Deelnemers kunnen awards en levels winnen en ontvangen berichten over hun prestatie ten opzichte van de intentie die ze zelf hebben uitgesproken.

Kritische kanten

Waar gewerkt wordt met moderne techniek ontstaan vragen en twijfels. Veelgehoorde tegenargumenten zijn het forse batterijverbruik, de privacy gevoeligheid en een beperkt doelgroepbereik. Gelukkig is door continue verbetering van de smartphones en slimme inzet van de aanwezige sensoren, het argument van batterijverbruik steeds minder van toepassing. Bij tracking van verplaatsingsgedrag kunnen we er echter niet omheen: de data die verzameld wordt is privacygevoelig. In alle huidige projecten dienen gebruikers derhalve akkoord te gaan met het delen van hun verplaatsingsgegevens en wordt ieder project aangemeld bij het College Bescherming Persoonsgegevens. Het werken met app-techniek zorgt ervoor dat de doelgroep van een project beperkt blijft tot smartphonebezitters. Echter, het aantal smartphones in Nederland groeit nog steeds. En ook de oudere doelgroep weet de smartphone te vinden; per kwartaal groeit de smartphone penetratie onder 65-80 jarigen met 6 procent, aldus Telecompaper, die deze cijfers baseert op een online-onderzoek onder 20.000 Nederlandse consumenten. De gestelde argumenten verliezen steeds meer hun waarde als tegenargument.

Inzetten registratie-app is meer dan techniek!

De gebruiker staat centraal bij de inzet van een registratie-app. De ervaring leert dat communicatie en ondersteuning in de bepaling van het projectkader een belangrijke succesfactor is. Hierbij spelen zaken als gebruikersbeheer en -voorwaarden, spelregels, privacy omgang, een deelnemershelpdesk, invulling van de beloningssystematiek en het gaming en battling-aspect een belangrijke rol. Waar gewerkt wordt met (moderne) techniek ontstaan vragen. Mocht de inzet van de registratie-app puur voor onderzoeksdoeleinden zijn, dan dient uiteraard nagedacht te worden over vergoedingen. Deze beloning hoeft niet altijd direct in geld uitgedrukt te worden, al blijkt dit tot op heden wel goed te werken . Een beloning kan ook te vinden zijn in kortingen, informatie, persoonlijke begeleiding of voordeel tijdens de rit.

Wij durven te stellen dat registratie via de smartphone informatie over fietsen in Nederland naar een hoger niveau tilt. Een niveau waarbij we uiteindelijk in de toekomst voorspellende waarden kunnen afgeven over fietsend Nederland.

Nationaal Fietscongres 2014

Op het Nationaal Fietscongres, 20 november 2014, wordt aandacht geschonken aan data. Het Nationaal Fietscongres wordt voor de derde keer georganiseerd. Dit jaar zijn we te gast in de Fietsstad 2014, Zwolle. Vorig jaar was dit congres uitverkocht. Verzekerd zijn van deelname of meer weten over het programma? Kijk op www.nationaalfietscongres.nl

Kijk voor het Rapport 'Dutch Smartphone User Q3 2013' van Telecompaper op www.telecompaper.com

www.dtvconsultants.nl

www.locatienet.com
www.tripzoom.nl

Auteurs: Paul van den Bosch en Tanja Steenhorst - DTV Consultants, Sebastiaan Raaphorst - Locatienet