Revival van liften in Zuidoost-Brabant

Het ouderwetse liften in een nieuw jasje, dat is het vervoersconcept ‘F’kes meerijden’ dat Accent adviseurs in opdracht van Brainport Bereikbaar gaat lanceren in Zuidoost-Brabant. Het doel van het project is het autogebruik in regio De Kempen te verlagen en de mobiliteitstransitie in gang te zetten. 

In het streekgebied De Kempen is het ov-netwerk niet goed ontwikkeld en het autogebruik erg hoog. Om automobiliteit terug te dringen, te verduurzamen én de bereikbaarheid te verbeteren, zoeken de provincie Noord-Brabant en 21 gemeenten (verenigd in Brainport Bereikbaar) naar innovatieve mobiliteitsoplossingen. Eén van deze projecten is het vervoersconcept ‘F’kes meerijden’. 

“Nu steeds meer buslijnen in 2023 op de nominatie staan om geschrapt te worden, staat de bereikbaarheid in de dorpen in deze streek onder druk”, begint Martin Wouters van Accent adviseurs. “Ondertussen verdwijnen voorzieningen en moeten ouderen langer zelfstandig blijven. Wij denken dat je het systeem efficiënter inricht, als je vrije zitplaatsen in auto’s beter benut.” 

De gemeente Helmond, trekker van het project, vroeg het adviesbureau om de procesbegeleiding voor de uitrol van liftzuilen op zogenaamde dorpshubs te organiseren. Het project richt zich vooral op ouderen en studenten, twee doelgroepen die vaak (nog) geen auto bezitten, of waaronder meer eenzaamheid bestaat. 

Projectleider Eline Swinkels van Accent adviseurs verwacht dat een dergelijk concept veel toegevoegde waarde kan hebben in landelijk gebied. “Een dorp als Knegsel telt zo’n 1.300 inwoners. Die mensen moeten we niet vergeten. De Kempen kent een hoog ‘ons-kent-ons’-gehalte, in zo’n regio past een liftconcept, mensen willen elkaar graag helpen.” 

Nostalgisch concept 

De eenvoud en het nostalgische karakter zijn de kracht van het concept, gaat Wouters enthousiast verder: “In de jaren ’90 was liften heel normaal, maar tegenwoordig niet meer. De maatschappij individualiseert, met dit project druisen we daar tegenin. In onze testfase gaven automobilisten aan vooral vanwege het sociale aspect bereid te zijn om iemand mee te nemen.” 

“Programmabreed zetten we in op spreiden, mijden en duurzaam rijden”, zegt Swinkels. “Hoe meer liftzuilen, hoe sluitender het netwerk is. En doordat we de zuilen op vaste plekken neerzetten, bijvoorbeeld op dorpspleinen of juist aan randen van dorpen, verhoogt dat de herkenbaarheid.” 

Gebruikerstest 

De liftzuil is nog volop in ontwikkeling, maar tijdens een eerste gebruikerstest werd het prototype getest op straat door zowel lifters als automobilisten. Wouters: “Gebruikers moesten naar een bepaalde bestemming liften en wij keken of de pilotversie van de liftzuil goed begrepen werd. Spraken de knopjes en de lichtkrant voor zich en begrepen mensen wat ze moesten doen?” 

Wouters nam zelf de proef op de som door liftend van woonplaats Veldhoven naar een Brainport Bereikbaar-event in Helmond te reizen. “Met het openbaar vervoer zou ik 1 uur en 5 minuten onderweg zijn, met de auto 35 minuten. Liftend duurde het uiteindelijk 40 minuten. Ik moest wel een paar keer overstappen, maar merkte dat het vooral erg gezellig was. Het is leuk om met iemand mee te reizen die je nog niet kent.” 

Doorontwikkeling 

Tijdens een expertsessie in december legt het projectteam nog enkele vragen voor aan experts uit het vakgebied. Swinkels: “Het ontwerp moet bijvoorbeeld hufterproof zijn en we willen de bruikbaarheid van de liftzuil vergroten. Ook hebben we nog een aantal vragen over het vervoersconcept zelf, onder andere over veiligheid, privacy en marketing. Het is belangrijk dat het concept straks goed landt bij de gebruikers. ”  

Wouters: “Het moet vooral simpel blijven, zonder allerlei toeters en bellen. Ook de lichtkrant op de liftzuil, die de bestemming van de lifter aangeeft, moet voor zich spreken. Maar welke boodschap communiceren we dan? Dat willen we nog finetunen.” Swinkels weer: “Je kunt niet alle variabelen uitsluiten, maar we willen het concept wel zo goed mogelijk uitdenken voordat we overgaan tot productie en plaatsing, zodat we daar later niet meer tegenaan lopen.”  

In het voorjaar van 2023 worden de eerste zuilen geplaatst op dorpspleinen in regio De Kempen. In 2023 zijn dat er zes en in 2024 volgen de volgende vier. Na een jaar testen wordt op basis van de monitoring en evaluatiegegevens besloten of het project toekomst heeft en dus klaar is voor een verdere regionale uitrol. 

En de toekomst? 

Ondanks dat de eerste zuilen nog moeten worden opgeleverd, ziet Swinkels al kansen voor doorontwikkeling van het concept. “Er zijn kansen om het te koppelen aan andere mobiliteitshubs en bushaltes in heel Zuidoost-Brabant. Of we kunnen combinaties aangaan met deelconcepten als Automaatje en BlaBlaCar. Of liftzuilen plaatsen bij bepaalde voorzieningen voor doelgroepen, zoals ziekenhuizen of bejaardenhuizen.” 

“Voor Accent adviseurs is dit project heel interessant”, zegt de projectleider tot slot, “omdat we nu de procesmatige en inhoudelijke uitrol van een nieuw concept begeleiden. Dat is weer eens wat anders dan traditionele projecten, zoals het opstellen van een beleids- of bestemmingsplan.” 

“De uitkomst staat nog niet vast. We hopen dat dit project een positieve bijdrage levert aan de totale mobiliteitstransitie, maar in de praktijk kan de uitrol ook mislukken. Als het niet uitpakt zoals gehoopt, hebben we het in ieder geval geprobeerd. Het is mooi dat een organisatie zoals Brainport Bereikbaar zoiets voor de regio mogelijk maakt.” 

Dit artikel verscheen in Trends 2023, meegezonden met de printeditie van MobiliteitsPlatform nummer 4. Meer lezen van Trends 2023? Ga naar onze digitale bibliotheek