Met de huidige middelen de verkeersveiligheid verbeteren

“Als je kijkt naar smart mobility, naar Talking Traffic, dan moet je verkeersveiligheid daarin inbedden als thema”, stelt Paul van Koningsbruggen van dataspecialist Technolution. “Met de middelen die we hebben kunnen we al heel veel doen op het gebied van veiligheid, met de bestaande inrichting moet je kijken hoe je het hoogste veiligheidsniveau kunt behalen.”

Verkeersveiligheid moet een eigen plek in het systeem hebben

“De afgelopen jaren keken verkeerskundigen en wegbeheerders naar verkeer vanuit het idee om het verkeer efficiënter te maken. Dan zet je intelligente verkeersregelinstallaties en dynamische verkeersmanagementsystemen in om verkeer te spreiden over je netwerk, en om het verkeer zo te doseren dat je ophopingen voorkomt. Daarnaast zie je ook steeds meer dat deze systemen ingezet worden om emissies terug te dringen door onnodig stoppen te voorkomen. Maar als je kijkt vanuit vision zero, vanuit de wens om het aantal slachtoffers – en dan in ieder geval het aantal dodelijke slachtoffers – te reduceren naar nul, dan kun je die doelstelling met de andere doelstellingen combineren, hier en nu.”

“Je kunt op twee manier kijken naar de druk op verkeersveiligheid. Je kunt kijken naar ongevalsdata, naar plekken waar het al echt misgaat. Maar waar we nu mee bezig zijn is het kijken naar ‘near misses’, naar bijna-ongevallen. Dat sluit ook goed aan op het SPV2030 en de risicogestuurde aanpak.”, vertelt van Koningsbruggen. “Uit sensordata kunnen we de near misses afleiden. Daarmee zie je echt waar de druk op verkeersveiligheid ligt. Kijk je bijvoorbeeld naar voetgangersstromen dan zie je vaak veel interactie met andere modaliteiten. Zoek dan naar elegante oplossingen met de bestaande middelen, bijvoorbeeld door te spelen met zaken als wachttijd en bewegingsruimte. Stel je VRI’s en je DVM dan anders af.”

‘We leren steeds beter om near misses af te lezen uit de data. Dat begint er echt goed uit te zien. Waar je als je op doorstroming stuurt bijvoorbeeld actie onderneemt als de reistijd te ver oploopt, kun je hetzelfde doen als je het aantal near misses ziet oplopen. Verkeersveiligheid moet een eigen plek in het systeem hebben, een toenemende verkeersonveiligheid moet je kunnen zien aankomen zodat je tijdig in kunt grijpen. “

“Een ander mooi voorbeeld van hoe je verkeersveiligheid kunt inbedden in je systeem is adaptief filemanagement (AFM), zoals we toepassen in de Maastunnel. Het verkeer is daar zo geregeld dat je altijd minimaal 15 kilometer per uur rijdt. Dat moet ook, want de ventilatie blaast met 14 kilometer per uur door de tunnel. Als er dan brand uitbreekt bijvoorbeeld, dan ben je de rook voor met deze snelheid en kan iedereen veilig de tunnel verlaten. Maar dit werkt alleen als je dit doortrekt naar de rest van je netwerk.”

Alles is verbonden

Veiligheid hangt nauw samen met andere doelstellingen, volgens Van Koningsbruggen. “Veiligheid, leefbaarheid, kwaliteit van de openbare ruimte, duurzaamheid; alles grijpt hard op elkaar in. Dat wordt weleens vergeten, de focus op verkeersveiligheid is af en toe een beetje weg, dat is jammer. We willen allemaal meer mensen op de fiets, meer mensen aan het wandelen. Zo ontstaat er meer ruimte en minder uitstoot. Maar als een voetganger of een fietsers vaak het gevoel heeft dat het ergens niet veilig is, als hij veel near misses meemaakt, dan gaan mensen helemaal niet op de fiets. Als de rit naar school op de fiets onveilig aanvoelt, dan brengen mensen de kids wel met de auto. Zo hangt veiligheid samen met het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving.”

Communicatie kan beter

“We kunnen heel fijn regelen op echte risico’s, dat moeten we meer doen. Maar we moeten ook beter communiceren met de weggebruiker. Uit SWOV-onderzoek blijkt dat een snelheidsreductie op de snelweg leidt tot een snelheidsreductie binnen de bebouwde kom. Dat kun je meten, dat kun je aantonen. Als men vanaf een snelweg de bebouwde kom binnenrijdt, dan ligt de snelheid hoger dan wanneer iemand van een 80-kilometerweg komt. Dat is nooit helder gecommuniceerd.”

“Als je denkt vanuit een bepaalde visie, als je bijvoorbeeld stelt zoals Copenhagen dat je CO2-neutraal wilt zijn of zoals San Francisco Vision Zero centraal stelt, dan wordt dat helemaal onderdeel van je denken. Als we alleen kijken naar efficiëntie, dan kijken we niet meer naar de andere doelstellingen. Het moet én én: duurzamer, efficiënter maar vooral ook veiliger. Als je kijkt naar veiligheid zijn near misses feitelijk onacceptabel.”