De gevolgen van zelfrijdende auto’s voor de stad

Door: Hugo Priemus Emeritus hoogleraar TU Delft en consultant

Er zijn aanleidingen om voor de nabije toekomst te hopen op een renaissance van de ruimtelijke ordening.

Die aanleidingen hebben niet in de laatste plaats betrekking op de samenhang tussen infrastructuren en ruimtelijke ordening. Het is allereerst steeds duidelijker geworden dat de groen- en waterstructuren een grote invloed hebben op de ruimtelijke dynamiek van ons land. De relatie tussen energie, infrastructuur en ruimtelijke ordening wordt almaar belangrijker. Denk aan de revolutionaire ontwikkeling van de gasloze woning die past bij de energietransitie van fossiele naar hernieuwbare energie. Onderschat is de relatie tussen ICT, infrastructuur en ruimtelijke ordening: de nationale en internationale backbones van de digitale infrastructuur verbinden de steden zowel nationaal als internationaal steeds intensiever. Van de destijds geproclameerde ‘death of distance’ (Cairncross) is niets terechtgekomen. Voor zelfrijdende auto’s is de relatie tussen ICT-infrastructuur en de verkeersinfrastructuur, met elkaar verbonden door de Internet-of-Things, van cruciaal belang.

Zelfrijdende auto’s

In deze bijdrage ga ik in op een aantal mogelijke gevolgen van de zelfrijdende auto voor de inrichting en de dimensionering van de openbare ruimte in en om de stad. Niemand weet wanneer de zelfrijdende auto op grote schaal zal worden toegepast. Het recente ongeluk tussen een zelfrijdende auto en een voetganger in de Verenigde Staten vraagt om bezinning. Maar de ontwikkeling van de zelfrijdende auto is onstuitbaar.

Hybride systeem

Ik ga ervan uit dat er momenteel door de automotive industrie en door tal van onafhankelijke onderzoeksgroepen internationaal zoveel wordt geïnvesteerd in onderzoek en ontwikkeling, dat de zelfrijdende auto er zal komen. Wel moeten we worden voorbereid op een lange periode met een hybride systeem waarin zowel zelfrijdende auto’s als door een mens bestuurde auto’s aan het verkeer deelnemen. Naarmate het aandeel zelfrijdende auto’s toeneemt, zal blijken dat de bestaande verkeersinfrastructuur steeds efficiënter wordt benut. Er kan op termijn worden volstaan met smallere rijbanen. Verder neemt de capaciteit van de bestaande infrastructuur toe, doordat de afstand tussen de auto’s kleiner kan zijn. Geleidelijk aan zal de honger naar een grotere wegcapaciteit steeds meer worden gestild door een compacter verkeers systeem en in mindere mate door meer asfalt.

Stedelijke parkeerruimte

De grootste transformatie van de stedelijke openbare ruimte zal betrekking hebben op de stedelijke locatie en de omvang van de stedelijke parkeerruimte. Nu is het uitgangspunt dat bijna iedereen zijn of haar auto graag zo dicht mogelijk bij de voordeur wil stallen. Deze wens heeft diepe sporen nagelaten in de verkaveling van stedelijke ruimte. In de toekomst kunnen zelfrijdende auto’s worden gedirigeerd naar plekken buiten de bebouwde kom, waardoor de openbare ruimte in de stad meer ruimte kan bieden aan voetgangers en fietsers, en er ook meer verblijfsfuncties in de stedelijke openbare ruimte kunnen worden geaccommodeerd: terrasjes, sportvoorzieningen, meer water, meer groen. Dit alles zal een gunstig effect hebben op de veiligheid, de gezondheid, de milieukwaliteit en de energie-efficiency in de stad.

Een nu nog nauwelijks ontgonnen gebied voor ontwerpstudies, experimenten en verkenningen dient zich aan, die niet om standaardoplossingen vragen maar om een nieuwe diversiteit en een grotere dynamiek.

Deze blog is verschenen in Blogs van buiten. Een verzameling blogs uitgegeven door het Ministerie van IenW. De gebundelde uitgave van alle blogs die het afgelopen jaar verschenen zijn op intranet van het ministerie kunt u hier downloaden.