Filip van As: "Omgevingswet is het momentum voor voetgangers"

Zo hoort de stadsomgeving er volgens Van As ongeveer uit te zien. Maar dat gaat niet vanzelf, weet hij als bestuurder. “Ik werd gevraagd om voorzitter te zijn bij VVN en ben me uit interesse eerst eens gaan verdiepen in de historie. Eyeopener was dat er een heuse voetgangersvereniging was die in 2000 is opgegaan in VVN, en daarmee heeft ingeboet aan zichtbaarheid en aan kennisontwikkeling.” Van As sprak al een tijdje ‘informeel’ met een viertal mensen over voetgangers. Deze gesprekken werden gaandeweg concreter en richten zich nu nog op één vraag: ‘Hoe komen we tot een Landelijke Loopagenda?’, vergelijkbaar met die voor fiets.

Initiatiefgroep Ruimte voor Lopen

Het gespreksgroepje noemt zich nu initiatiefgroep Ruimte voor Lopen en bestaat naast Van As uit Ankie van Dijk (Wandelnet), Emiel Oostenbrink (CROW), Erik Tetteroo (IenW) en Wim van den Boogaard (oud-medewerker Rijkswaterstaat en IenM, nu als vrijwilliger actief bij Wandelnet). “Ons doel is dat beslissers en bestuurders op allerlei terreinen rekening gaan houden met voetgangers.”

“Voetgangers zijn meer dan een modaliteit”, start van As zijn betoog. “Ieder mens is op meerdere momenten van de dag voetganger en in feite start en eindig je je leven als voetganger. Het is daarom heel gek, dat we hier zo weinig voor georganiseerd hebben. Het lijkt wel een blinde vlek, dan wel een misplaatste ‘vanzelfsprekendheid’. Ik ben niet tegen de auto, ik heb zelf een auto, maar het gaat in een stad om de juiste balans in modaliteiten en die mag best nog wat meer richting fietsers gaan, en met name richting voetgangers.” Toch dringt het besef door, merkt Van As. “Ook binnen de Tour de Force."

Omgevingswet

“Een interessant startpunt voor serieus voetgangersbeleid lijkt de Omgevingswet”, stelt Van As. “Door deze wet buigen verschillende disciplines zich samen over de gemeentelijke Omgevingsvisies. Het is verrassend om te zien hoeveel raakvlakken er dan zijn met ‘lopen’ en met hoeveel partijen je daarin partner van elkaar kunt zijn. Denk aan woon-werk, economie, recreatie, gezondheid, maar ook maatschappelijk welzijn. Tour de Force heeft met het oog op de Omgevingswet de whitepaper 'Fietsen en lopen: goud in handen' opgesteld, een paper waarmee (nieuwe) wethouders en gemeenteraadsleden een argumentenlijst krijgen om de modaliteitsbalans in steden te verbeteren.”

Microniveau

Voorwaarden voor voetgangers in de openbare ruimte zijn volgens Van As en de initiatiefgroep: ‘veilig’ (verkeer), ‘gastvrij’(economie) en ‘uitnodigend’ (eenzaamheid). Dat laatste licht Van As graag toe: “Als je inzoomt op microniveau kun je waarnemen dat de looproute naar de wijkcontainer voor een oudere misschien onveilig is als de container aan de overkant van de straat staat, terwijl het juist sociale contacten kan opleveren als je ervoor een rondje moet (en kunt) lopen.” 

Terugkomend op de Omgevingswet: “Het lijkt een ingewikkelde wet, maar een van de basiselementen is juist dat mensen meer ruimte krijgen om vorm te geven aan de eigen leefomgeving. Dit kan het juiste momentum creëren voor een doorbraak van de voetganger in het beleid. Het succes van de aandacht voor fiets in de afgelopen jaren had immers een duidelijke relatie met de maatschappelijke urgentie om iets aan het fietsbeleid te doen. Bovendien waren er veel partijen die zich hadden georganiseerd rond fiets: de Fietsersbond, met de Fietsstadverkiezing, het Nationaal Fietscongres en daar bovenop, de Tour de Force. 

Dat laatste mist van As nog als voorwaarde voor brede beleidsaandacht voor de voetgangers, want wie vertegenwoordigt de voetganger? “Gelukkig trekt Wandelnet de aandacht voor de voetganger ‘breder’ dan alleen in de recreatieve sfeer, maar het zou bijvoorbeeld mooi zijn als de ANWB ‘de Voetgangersstad van het jaar' zou uitroepen. Wij proberen nu zo’n netwerk te creëren en spreken bewust met partijen die iets te winnen hebben bij meer aandacht voor voetgangers, zoals met MenS en STRAAT, dat het Charter for Walking in Nederland introduceert. En we hebben het tweede Nationaal voetgangerscongres op 25 september in Amsterdam. Hopelijk brengen deze ontwikkelingen tezamen een Nationale Loopagenda dichterbij.” 

Meer informatie over het Nationaal Voetgangerscongres: www.nationaalvoetgangerscongres.nl