Ongevalsregistratie wordt steeds beter…maar we zijn er nog niet.

Door Karin Broer

“Ik heb goed nieuws voor wegbeheerders”, zegt Erik Donkers van verkeerskundig ICT-bedrijf VIA, een van de initiatiefnemers van STAR (Smart Traffic Accident Reporting). “We hebben nu cijfers van 3 opeenvolgende jaren in de database, dus we kunnen weer iets zeggen over de trend, over doelgroepen, locaties.” VIA maakte een speciale inleesmodule waardoor politiecijfers over 2014 en 2015 opnieuw ingelezen konden worden in de STAR-database. Samen met de cijfers van 2016, is het weer mogelijke consistente trendanalyses te maken. Donkers: ‘We noemen die rapportage BLIQ, wat staat voor ‘blik op de weg slimme data (IQ)’. Dit jaar maken we een rapportage voor de Metropoolregio Eindhoven.”

Dat dergelijke analyses weer mogelijk zijn, is een flinke stap in de goede richting. In 2009 werd het besluit genomen dat de politie niet meer voor elk verkeersongeval een speciaal rapport opmaakte. Dat had dramatische gevolgen voor de registratie van verkeersongevallen. In 2009 werden landelijk 7500 verkeersongevallen geregistreerd en in 2011 en 2012 zakte dat nog verder weg. Gevolg was dat de politie in 2012 nog maar 10 procent van de ernstige verkeersongevallen registreerde. In 2000 was dat nog 50 procent.

Donkers: “Per gemeente zaten er zo weinig ongevallen in BRON (database gemaakt op basis van politieregistratie), dat gemeenten geen beleid hierop konden baseren. Als er 1 of 2 ongevallen in jouw gemeente worden geregistreerd, dan kan je geen analyse meer maken. Veel gemeentebesturen lieten de raad gewoon weten dat de jaarlijkse analyse niet meer doorging.” VIA ontwikkelt software voor gemeenten, waarmee analyses voor beleid kunnen worden gemaakt. Maar wat moet een gemeente met die software als er niet genoeg gegevens zijn over doelgroepen, locaties, onveilige kruispunten. Donkers: “Men wist dat het aantal slachtoffers steeg, dat het aantal ziekenhuisgewonden steeg, maar het ontbrak aan tools voor beleid.”

Dat was een situatie waar niemand blij mee was. Daarom werd op 12-12-‘12 STAR gepresenteerd, een initiatief van politie, het Verbond van Verzekeraars en VIA. Sindsdien zijn we weer op de weg terug.

Mijlpaal

Een van de mijlpalen is dat de politie in 2013 Kenmerken-Meldingen-Plus invoerde. Als iemand belt naar 112 of naar het 8844 nummer van de politie, vraagt de centralist naar een aantal gegevens van het ongeval. Zijn er gewonden, is er sprak van alcohol, of asociaal gedrag? Als het serieus is, dan gaat de politie er naar toe. De politie is dan verplicht een Kenmerken-Meldingen-Plus te maken. Het duurde even voor dat het goed was ingevoerd, maar de invoering gaf de mogelijkheid weer meer gegevens van ongevallen uit de registratie te halen. Donkers: “Dit was echt een grote stap. Het scheelt enorm of je 7500 ongevallen in de database hebt of 100.000. Vanaf 1 januari 2014 hebben we weer gegevens van goed niveau. We hebben nog wel wensen voor kwaliteitsverbetering, hoor. Zo blijft het lastig de exacte locatie boven tafel te hebben. De politie schrijft Dorpsstraat ter hoogte van de RABO-bank, dat is lastig bij geautomatiseerd inlezen. Dus we hebben recent een functie geïmplementeerd waarbij de politieman op een kaart de locatie kan aangeven.”

Vernieuwde app

Een andere belangrijke stap is de lancering, afgelopen april, van de vernieuwde MobielSchadeMelden-app, een eigentijdse variant van het schade formulier. Gegevens komen via de app in de STAR-database. De app heeft al heel veel media-aandacht gekregen en is op de eerste dag al 90.000 keer downgeload. Verzekeraars gaan deze app ook opnemen in hun eigen apps. Zo worden bezitters van voertuigen met kentekens aardig bereikt. Anders ligt het voor de doelgroep fietsers en voetgangers. Ook voor deze ongevallen is de app geschikt.

De ANWB, een van de stakeholders van het STAR-initiatief richt zich daarom met haar activiteit vooral op fietsers, vertelt Roxy Tacq, adviseur public affairs. “We willen fietsers bewust maken dat het helpt om een ongeval te melden. Bewustwording is onze focus, dat doen we via de Kampioen, nieuwsbrieven en social media.” De naam van de app mobielschade melden, klinkt echter meer naar blikschade. Tacq: “Ja, daar hebben het ook over gehad tijdens de thematafel ongevalsregistratie van het Verkeersveiligheidsdiner. Met onder andere de Fietsersbond, Veiligheid NL doen we onderzoek onder fietsers naar de motivatie om ongevallen te melden. Misschien moeten we een speciale app voor deze groep maken met een naam die beter past.”

Friese pilot

Dat fietsongevallen en ongevallen met voetgangers onvoldoende in de BRON-cijfers zitten is al langer bekend. Hoe krijg je ze dan toch boven water? Fietsers en voetgangers aansporen zelf meldingen te doen via een app, is een manier. In Fryslân is een proef uitgevoerd door het ROF, Veiligheid NL en Medisch Centrum Leeuwarden om gegevens van de Spoedeisende eerste hulp (SEH) te verkrijgen.

Sipke van der Meulen van het ROF (Regionaal Orgaan verkeersveiligheid Fryslân): “Het zijn waardevolle data, omdat we op deze manier een beter beeld krijgen van de hele ongevalsproblematiek. Meest opvallende was toch wel de omvang. Als we de gegevens uit BRON naast de SEH-gegevens van het MCL in Leeuwarden leggen, was dat voor 80 procent nieuwe informatie.” Vooral fietsongevallen, eenzijdige ongevallen en ongevallen met oudere voetgangers zaten niet in BRON. “Samenwerken met ziekenhuizen levert zeker wat op”, zegt Van der Meulen. Maar de registratie is niet het belangrijkste op een eerstehulpafdeling, dus er waren de nodige onbekende cases of details. Van der Meulen: “Dat is ook logisch. Alles is daar gericht op helpen.” 

Het liefst zou Van der Meulen een soort real time meldingen krijgen van SEH. “Als er drie mensen het MCL binnenkomen die allemaal gevallen zijn door dezelfde bouwplaat, dan zou het heel mooi zijn als die melding meteen naar de politie of wegbeheerder gaat die die plaat dan kan weghalen. Toen ik ging praten met de ziekenhuisbestuurders om de samenwerking voor elkaar te krijgen heb ik ook gezegd: ‘eigenlijk gaat dit over preventie’. Met betere ongevallen gegevens kunnen wegbeheerders zorgen dat het veiliger wordt.”

Ambulancedata

Samenwerken met de SEH-afdeling van ziekenhuizen kan, maar eenvoudiger is wellicht het toevoegen van ambulancedata. Van der Meulen: “De helft van de slachtoffers op de SEH werd binnengebracht via de ambulance dus als je die gegevens zou hebben zou dat heel waardevol zijn. Het voordeel is dat ambulance-branche vanwege de rapportage aan zorgverzekeraars al heel goed gegevens over bijvoorbeeld locatie en tijd registreert.” Erik Donkers ziet daarin zeker mogelijkheden. “Het is wel complex om ziekenhuisgegevens te verkrijgen vanwege de privacywetgeving.

Ambulances hebben inderdaad veel informatie omdat ze zich moeten verantwoorden naar de zorgverzekeraars, maar ook daar zijn privacy-kwesties. We zouden graag meer willen doen met zorgverzekeraars. Een whiplash kan bijvoorbeeld heel lang doorwerken en die informatie hebben zorgverzekeraars.” Binnen STAR gaat men verder op zoek naar bronnen, zo wordt er bijvoorbeeld ook gepraat met de weginspecteurs van Rijkswaterstaat en zelfs met jagers vanwege aanrijdingen met wild. 

De huidige technologie biedt overigens nog veel meer mogelijkheden. Zo werkt VIA samen met HERE (een bedrijf van Duitse automobielfabrikanten Audi, Daimler, en VW, gespecialiseerd in navigatietoepassingen), die zogenaamde floating car data hebben. Donkers: “Dat betekent dat we koppelingen kunnen maken tussen snelheden van autoverkeer en verkeersslachtoffers. Dat zijn natuurlijk enorm interessante gegevens. We kunnen nu een kaart leveren met de snelheden en ongevallen. Ook heel interessant voor de politie, die kunnen precies zien waar controles een effect kunnen hebben op ongevallen.” 

Friese ziekenhuizen

En uit Fryslân komt het laatste nieuws: De pilot met het gebruik van SEH-gegevens voor de ongevallenregistratie in MCL Leeuwarden wordt uitgebreid naar alle Friese ziekenhuizen. Naast Leeuwarden doen dan ook Drachten, Heerenveen en Sneek mee. 

Het doel van STAR is om in 2020 weer gegevens van 200.000 ongevallen in de STAR-database te hebben, het niveau van 2001. Naar schatting van het Verbond van Verzekeraars zijn er jaarlijks 400.000 ongevallen in het verkeer.