Over lopen: Gezondheid is méér dan ‘niet ziek zijn’

Gezondheid is méér dan ‘niet ziek zijn’. “Als we nu een gezondheidsklacht hebben, focussen we op die ene klacht en zijn we dat symptoom aan het bestrijden”, vertelt gezondheidswetenschapper Chantal Walg. “Terwijl er veel achter en onder die klacht kan liggen. Alles heeft met alles verband, maar zo kijken we in de gezondheidszorg niet vaak naar gezondheid. Laten we kijken naar waar we naartoe willen, in plaats naar waar we vanaf willen.”

Walg is keynotespreker op het Nationaal Voetgangerscongres, op 13 oktober in Zwolle. Wandelen en gezondheid gaan hand in hand. Het thema van het congres is dit jaar dan ook ‘Gelukkig, Gezond!’. Inzetten op lopen verbetert het levensgeluk van mensen en een beloopbare stad is niet alleen bereikbaar, inclusief en toekomstbestendig, maar ook gezond. Walg stelt dan ook dat bewegen en lopen niet pas als preventie ingezet moeten worden: “Het is heel goed dat je in de ziektezorg aandacht geeft aan bewegen, aan wandelen, maar idealiter wil je niet dan pas horen hoe fijn en goed wandelen is. Dat moet al veel eerder gebeuren.”

“Veel klachten waar een huisarts mee geconfronteerd wordt zijn psychosociaal. Natuurlijk, dat zijn gegronde klachten, maar de huisarts kan maar aan twintig procent van de klachten echt iets doen, met de rest moeten we op een andere manier bezig zijn. We kennen de definitie van gezondheid als een volledige toestand van sociaal fysiek welbevinden, stelt de WHO. Het concept ‘gezondheid’ is zoveel meer dan de afwezigheid van ziekte. Gezondheid is ook het vermogen je aan te kunnen passen en regie te voeren op je leven.”

“Dat vraagt wel veel van ons als burger. Gezondheid is niet bij de dokter te krijgen. Om gezond te zijn en te blijven kunnen we veel meer doen. Méér ook dan bewegen en gezonde voeding, maar ook: een doel hebben in je leven, zingeving, kunnen genieten, balans in alle aspecten van je leven, kunnen meedoen in de maatschappij. Dan hebben we het ook over werk hebben, over kunnen rondkomen. Dat is wel iets waar ik me zorgen over maak, als je niet rond kunt komen heeft dat zoveel invloed op je gevoel van gezondheid. Dat levert stress op, en maakt mensen ziek.”

“Gezondheidszorg begint niet in het ziekenhuis, en ook niet in preventie. Gezondheid moeten we creëren door een gezonde en sociale basis voor mensen te realiseren. Mensen zitten niet te wachten om iets te voorkomen, mensen willen gezond in het leven staan. Beweging en voeding zijn wel de basis, maar ook het hebben van vrienden draagt daar aan bij, een doel hebben, van betekenis zijn voor anderen, dat is allemaal ook gezondheid. We kunnen wel individueel mensen stimuleren om bijvoorbeeld te stoppen met roken – en dat moet ook – maar als we niet iets doen om de basis gezond te maken, dan blijft het water naar de zee dragen.”

“We focussen nu nog veel op preventie, maar laten we kijken naar waar we naartoe willen, in plaats van waar we vanaf willen. Neem het integrale zorgakkoord – dat gaat heel erg over zorg. Uiteindelijk zou het veel groter moeten zijn, zou het moeten gaan over hoe we de samenleving en de mens gezond houden.”

“Gezondheid gaat over het lichaam, maar ook over mentale gezondheid, over kwaliteit van leven, over meedoen. Uit Australisch onderzoek bleek bijvoorbeeld dat samen dingen doen, meedoen en sociale integratie nog voor beweging en gezonde voeding en zelfs nog voor stoppen met roken de belangrijkste gezondmakende factor is.”

Chantal Walg schreef het boek ‘Gezond Centraal’, over waarom we eigenlijk doen wat we doen in de gezondheidszorg. Het boek stelt expliciet gezondheid centraal, in plaats van ziekte, en wil de denkrichting veranderen naar een denkrichting vanuit die gezondheid, en niet vanuit het zorgstelsel.

Ook is ze de auteur van ‘Anders op zoek naar gezondheid’, een kinderboek waarin de avontuurlijke hoofdpersoon Anders op zoek gaat naar gezondheid. In 42 verhalen ontdekken kinderen de betekenis van gezondheid.

Ook naar hét voetgangerscongres? Klik hier!