Meer aandacht voor voetgangersveiligheid

Jaarlijks belanden meer dan 20.000 voetgangers op de Spoedeisende Hulp (SEH) na een ongeval. Vooral ouderen vormen een kwetsbare groep. “Bij ouderen zien we een duidelijk verband tussen leeftijd, mobiliteit en valrisico. Hoe ouder iemand wordt, hoe groter de kans op een val, zeker als ze meer buitenshuis bewegen”, aldus Olij. “En het letsel dat daarbij ontstaat, is vaak ernstig en langdurig.” Bijna 60 procent van de voetgangers ervaart twee maanden na een ongeval nog klachten, en 10 procent verwacht dat deze blijvend zijn.

Valangst

De vergrijzing speelt hierin een grote rol. “We corrigeren in onze cijfers voor de groei van de bevolking, maar zien toch een toename van het aantal ernstige letsels bij voetgangersongevallen”, legt Olij uit. “Mensen worden niet alleen ouder, maar blijven ook langer mobiel. Dat vergroot de kans op een ongeval.” Daarnaast blijkt dat een eerdere val de kans op een volgende val verhoogt. “Valangst kan leiden tot minder bewegen, en dat heeft een negatieve impact op de algehele gezondheid.”

Opvallend genoeg gaat het in ruim 85 procent van de gevallen om enkelvoudige ongevallen, zoals een val of botsing met een obstakel, en niet om aanrijdingen door voertuigen. “In de verkeersveiligheidswereld wordt veel gesproken over botsingen, maar we zouden juist meer aandacht moeten hebben voor deze enkelvoudige ongevallen.”

Onderbelicht 

Volgens Olij is voetgangersveiligheid een onderbelicht onderwerp, deels omdat de verantwoordelijkheden niet altijd duidelijk zijn. “Wie is verantwoordelijk voor een veilige openbare ruimte? De gemeente speelt natuurlijk een grote rol bij het onderhoud van trottoirs, maar ook het gedrag en de gezondheid van voetgangers zijn belangrijke factoren”, vertelt hij. “Het is een complexe puzzel.”

Infrastructuur speelt een grote rol. “40 procent van de enkelvoudige voetgangersongevallen wordt veroorzaakt door ongelijke stoeptegels, boomwortels of schuine oppervlakken. Dat is meer dan bij valongevallen in huis, waar mensen vaak uit zichzelf vallen.” Gemeenten hebben manieren om meldingen te ontvangen, zoals via telefoon of apps, maar het verschilt sterk per gemeente hoe hiermee wordt omgegaan. “We hebben daar geen goed beeld van, maar het lijkt erop dat meldingen wel worden opgepakt.” Daarnaast is er de uitdaging van gedrag. 

“Mensen moeten zich meer bewust worden van de risico’s, zeker ouderen. Medicatiegebruik kan bijvoorbeeld het valrisico vergroten, en balans- en mobiliteitstrainingen kunnen een groot verschil maken”, aldus Olij.

Samen werken aan voetgangersveiligheid

VeiligheidNL werkt aan oplossingen zoals het project ‘Zeker Blijven Lopen’, geïnspireerd door een succesvolle Amerikaanse interventie genaamd StrideSafe. “Deze interventie richt zich op thuiswonenden en biedt voorlichting en training in mobiliteit. We zijn nu bezig met de onderzoeksfase om dit naar Nederland te brengen”, zegt Olij. Dit soort initiatieven laat zien hoe belangrijk het is om samen te werken aan voetgangersveiligheid.

Olij pleit voor een integrale aanpak. “Er is geen ‘one size fits all’-oplossing. Gemeenten, zorgprofessionals, wegbeheerders en voetgangers zelf moeten allemaal hun rol spelen. Bewoners kunnen bijvoorbeeld melden dat een stoep niet goed ligt. Gemeenten kunnen zorgen voor veilige infrastructuur, en zorgverleners kunnen aandacht besteden aan balans en mobiliteit bij ouderen.”

Platforms zoals Nationaal Masterplan Lopen en Ruimte voor Lopen zijn volgens Olij goede initiatieven. “Ze benadrukken het belang van een veilige en toegankelijke openbare ruimte en brengen partijen bij elkaar. Die kruisbestuiving is heel belangrijk.”

Vergrijzing

Met de toenemende vergrijzing in Nederland zal het aantal voetgangersongevallen waarschijnlijk blijven stijgen. “Er komen steeds meer 85-plussers, en het is duidelijk dat we nu moeten handelen. Richtlijnen voor veilige trottoirs zijn belangrijk, maar we moeten verder kijken”, besluit Olij.

De sleutel ligt volgens hem in bewustwording en samenwerking. “We moeten voetgangersveiligheid een centrale plek geven in het beleid en de praktijk. Alleen samen kunnen we ervoor zorgen dat iedereen veilig en met vertrouwen door de openbare ruimte kan bewegen.”