Waarneembare effecten van in-car bruginformatie

dinsdag 26 november 2019

timer 4 min

Het in-car tonen van brugopeningen is zinvol: mensen waarderen de informatie en sommigen passen hun gedrag aan. Zij naderen een brug rustiger, vertragen geleidelijker of rijden om. Dit blijkt uit een onderzoek door Keypoint in opdracht van Rijkswaterstaat Noord Nederland. Een lopend vervolgonderzoek kijkt ook naar de relatie met de omgeving.

Door Rick Schotman, Keypoint Consultancy en Willem de Vries, Rijkswaterstaat Noord-Nederland

Nederland kent steeds meer bruggen waarvan de actuele status - omhoog of omlaag - wordt doorgegeven aan de Nationale Databank voor Wegverkeer, NDW. Deze statusinformatie is geschikt om weggebruikers en schippers tijdens hun reis te informeren over de actuele stand van de brug. Bovendien zijn de data op een aantal locaties geschikt om de status kort van tevoren te voorspellen.

Deze statusinformatie zou positief moeten bijdragen aan de doorstroming en verkeersveiligheid. Immers, wanneer weggebruikers in-car worden gewaarschuwd voor een openstaande brug, kunnen ze vroegtijdig actie ondernemen en bijvoorbeeld snelheid minderen of omrijden.
Op verzoek van Rijkswaterstaat Noord Nederland is een verkennend onderzoek uitgevoerd naar de gedragseffecten, ofwel de human factors, van deze informatie op weggebruikers. De onderzoeksvraag was: “Welk gedrag vertonen weggebruikers nadat ze worden gewaarschuwd voor een open brug?” Het onderzoek is in het voorjaar van 2019 uitgevoerd in samenwerking met twee partijen: Flitsmeister en 2Ways (vrijwilligersorganisatie voor Waze).

In totaal waren vier bruggen bij het onderzoek betrokken:

Driebondsbrug (Groningen)
Knijpsbrug (Hoogezand)
Eilandbrug (Kampen)
Coenecoopbrug (Waddinxveen)

Het project is inmiddels afgerond, met interessante resultaten: de waardering voor de informatie door weggebruikers was bijna unaniem zeer hoog. Ook blijkt de statusinformatie in sommige gevallen inderdaad effect te hebben.

Opzet onderzoek

Bij de pilot waren twee verschillende navigatieapps betrokken. Beide apps meldden hun gebruikers via een pop-up dat de brug open stond. Van Flitsmeister gebruikten we floating car data, gegenereerd door de smartphones van de gebruikers, om het effect van de bruginformatie te meten. Aan gebruikers van Waze vroegen we een enquête in te vullen.

De floating car data is gebruikt om het snelheidsverloop van weggebruikers met en zonder melding te onderzoeken: Vertragen mensen geleidelijker, of accelereren mensen naar een minder hoge snelheid? Om dit in kaart te brengen, is de app-gebruikers afwisselend wel en geen melding gestuurd. Zo was een goede vergelijking mogelijk tussen het snelheidsverloop met en zonder melding.

Via de enquêtes is gevraagd hoe gebruikers de meldingen waarderen en welke actie ze hebben ondernomen naar aanleiding van de melding: rijden ze om, remmen ze eerder af, of doen ze niets? Deze enquêtes zijn gedurende de looptijd van het onderzoek verspreid. Vanwege verkeersveiligheidsredenen kregen ze de vraag pas zodra ze even stilstonden (bijvoorbeeld voor de open brug) en mochten ze de enquête op een later, rustiger moment invullen.

Resultaten

Het onderzoek zelf heeft drie maanden gelopen. In die periode zijn enkele duizenden metingen geanalyseerd. Ook hebben enkele tientallen gebruikers de enquête ingevuld.

Uit de resultaten blijkt dat op meerdere bruggen te zien is dat weggebruikers eerder - en soms ook vloeiender of minder abrupt - afremmen of minder snel accelereren wanneer zij een melding hebben gehad. Er is dus op meerdere bruggen een significant doch klein effect zichtbaar op het rijgedrag. Daarmee is het waarschijnlijk dat meldingen de verkeersveiligheid positief beïnvloeden.
Uit de enquêtes bleek dat circa 40 procent van de weggebruikers actie heeft ondernomen op basis van de melding. Mensen reden bijvoorbeeld om, of gaven aan de brug rustiger te naderen. Tot slot gaf twee derde van de respondenten aan zeer tevreden te zijn over de getoonde informatie.

Conclusie

Uit het verkennende onderzoek blijkt dat in-car meldingen van open bruggen een effect kunnen hebben op het gedrag van weggebruikers: effecten zijn een rustiger nadering van de brug, of een meer geleidelijke vertraging. De effecten zijn weliswaar klein, maar waarneembaar. Daarnaast blijkt dat weggebruikers de in-car waarschuwingen hoog waarderen en ook geneigd zijn een andere route te nemen, wanneer mogelijk.

Omgeving

Hoewel er een verband is gevonden tussen het tonen van een melding en het snelheidsverloop of de routekeuze van weggebruikers, ontstond het vermoeden dat ook de omgeving van een brug een sterke invloedsfactor is. Dit gaf voldoende aanleiding om in een vervolgonderzoek bijvoorbeeld ook de invloed van verkeerslichten en alternatieve routes expliciet mee te nemen. Dit vervolgonderzoek is inmiddels gestart, waarbij tevens een grotere selectie bruggen wordt onderzocht. De verwachting is dat dit onderzoek eind 2019 wordt afgerond.

Dit artikel verschijnt in Verkeer in Beeld 5, november 2019.