Denk aan het menselijke element

dinsdag 5 februari 2019

timer 4 min

Twee jaar geleden is mijn dochter gevallen met haar fiets. Ze was onderweg van haar studentenhuis naar de universiteit. Hoe het is gebeurd, weet ze niet meer. Dat is weg uit het geheugen. Het was in ieder geval een eenzijdig ongeluk, zoals dat wordt genoemd. We schrokken toen we haar na het ongeluk zagen. Haar gezicht was zwaargehavend. Onderzoek wees al snel uit dat ze een zeer ernstige hersenschudding had. De gevolgen van dit alles zijn vérstrekkend. Haar studie is onderbroken en de contacten met haar vrienden zijn lange tijd drastisch teruggebracht omdat ze de prikkels van de sociale interactie niet aankon. Haar zelfvertrouwen als persoon op weg naar onafhankelijkheid, die plots weer afhankelijk werd, en als student die makkelijk mee kon komen maar zich weer moest leren concentreren, was weg.

Door: Frits van Bruggen Hoofddirecteur ANWB

Net als ieder ander gezin dat zoiets overkomt, zijn we emotioneel natuurlijk hard geraakt. Het helpt enorm dat we de middelen hebben om de praktische gevolgen op te vangen. Daarin zullen we verschillen van veel andere gezinnen. Die hebben te maken met extra ontregeling op het gebied van financiën, werk, tijd en het organiseren van de juiste zorg.

Waarom deel ik dit met jullie? Omdat ik natuurlijk zeer ingenomen ben met de aandacht die dit kabinet heeft voor verkeersveiligheid en fietsen. Ik vind het fantastisch dat IenW daarop doorpakt en dat fietsen bij de meeste gemeenten hoog op de agenda staat. Toch wil ik aandacht vragen voor het wat meer ongrijpbare, menselijke element.

Wat betreft techniek en infra is ons land het walhalla voor de fietser, zowel in utilitair als recreatief opzicht. Vorig jaar bracht een buitenlandse delegatie een werkbezoek aan Houten (nu Fietsstad van Nederland). Daarbij werd een deelnemer uit de Verenigde Staten zowaar emotioneel bij het zien van een fietsrotonde. Een esthetisch, verkeerskundig en ingenieurskunstwerk. Haar emotie zal een mengeling zijn geweest van blijheid en frustratie, vanuit het besef dat haar landgenoten nog een heel lange weg te gaan hebben.

Maar vergis je niet: in Nederland staan we ook nog voor een forse uitdaging om het toenemende aantal fietsers veilig te accommoderen, met name in de drukke stadscentra. Ik denk dat daar een van de grootste uitdagingen ligt. We zijn daarover natuurlijk zelf al lange tijd aan het nadenken en willen graag met jullie verder in gesprek gaan.

Dan dat menselijke element. Dat is moeilijker te vatten. Met het toenemen van het aantal fietsers – een doel waarvoor we ons allemaal sterk maken – zal het aantal kwetsbare verkeersdeelnemers ook toenemen. Ik denk dan in de eerste plaats aan de groeiende groep ouderen (op snelle e-fietsen), aan kinderen en scholieren en aan kinderen die het fietsen niet van huis uit meekrijgen (zoals ‘nieuwkomers’). Nog een hele opgave om daar ‘vergevingsgezinde infra’ voor te ontwikkelen. En als het ons lukt om een significant deel van het woon-werkverkeer uit de auto en op de fiets te krijgen – een combinatie van elektrificering van de fiets en snelle fietspaden – dan zal daarmee ook het aantal potentiële slachtoffers mijns inziens fors toenemen. Simpelweg door het menselijke gegeven dat fietsers, terwijl ze fietsen, lang niet altijd bezig zijn met het fietsen. Dat maakt elke fietser kwetsbaar.

In het Manifest Verkeersveiligheid hebben veel partijen, waaronder de ANWB, allerlei aanbevelingen gedaan op het gebied van infrastructuur en weginrichting, handhaving, technologische en juridische innovaties en ook gedragsbeïnvloeding. Dat was nodig omdat het aantal verkeersdoden sinds 2015 weer stijgt, ondanks alle inspanningen die door uiteenlopende organisaties worden geleverd om de verkeersveiligheid te verbeteren. Het aantal (ernstig) verkeersgewonden stijgt al langer. En bijna de helft van de ernstige verkeersgewonden is fietser.

De introductie van de autogordel in de jaren ’70 was een relatief eenvoudige maar zeer effectieve maatregel. Dat heeft enorm veel verkeersslachtoffers gescheeld. Dat soort ‘quick wins’ zijn er niet meer. De uitdaging is complexer geworden; een eenduidige oplossing om de verkeersveiligheid te verbeteren is er niet. Betere verkeersveiligheid is een kwestie van samenwerken en de schouders eronder zetten, ieder vanuit zijn eigen achtergrond, middelen en expertise. Een brede aanpak is nodig. Overheden, maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en wetenschap, iedereen heeft daar een rol en verantwoordelijkheid in. Dit is waar ik nu mee zit: de wil is er, en verkeersveiligheid is opgenomen in het regeerakkoord. Maar hoe gaan we nu echt meters maken? Ik vraag jullie, betrokken en deskundige mensen van IenW: wat kunnen we nu gezamenlijk doen om het aantal verkeersslachtoffers concreet terug te dringen?

Deze blog is verschenen in Blogs van buiten. Een verzameling blogs uitgegeven door het Ministerie van IenW. De gebundelde uitgave van alle blogs die het afgelopen jaar verschenen zijn op intranet van het ministerie kunt u hier downloaden.