Waarom kunnen we niet zonder mobiliteit?

dinsdag 12 februari 2019

timer 5 min

De grote verkeerskundige Henk Goudappel, 87 nu, zegt over mobiliteit: “Realiseer je dat mobiliteit een problematiek is die je fundamenteel moet benaderen. Als je haar benadert met symptoombestrijding loop je vast. En ben je te resultaatgericht, dan vergeet je wellicht het mens-zijn.” Fundamenteel benaderen; dat wilde ik maar eens doen. Wat is nu kenmerkend voor onze mobiliteit? Een paar zaken; we kunnen niet zonder, de auto is volledig embedded geraakt in onze Westerse levens, en we zijn met mobiliteit het domste jongetje uit de CO2 klas. Dat vraagt om een grote verandering.

Door: Hans Jeekel, Hoogleraar Societal Aspects of Smart Mobility Technische Universiteit Eindhoven

Waarom kunnen we niet zonder mobiliteit? Omdat we ons leven zo hebben ingericht dat we volledig afhankelijk zijn van mobiliteit. We maken onze tijd tot een hele serie tijdslots, en om van tijdslot naar tijdslot te bewegen moeten we snel en mobiel zijn. We hebben onze aardse ruimte opgedeeld en opgesplitst in mono-functionele zones, voor werken (snelweglocaties), wonen (Vinexwijken) en vrije tijd (pretparken). Willen we van wonen naar werken, en van huis naar bos dan zullen we vaak forse afstanden moeten overbruggen.

Waarom is de auto embedded geraakt? Omdat de auto handig is en vooral omdat we in de ban zijn van wat de Engelsen zo mooi “instant gratification” noemen – I want it, and I want it now!. Als je dat belangrijk vindt dan wil en kun je niet wachten, en OV bestaat uit wachten. De auto vermijdt het wachten. En ook omdat we als moderne mensen eigenlijk een beetje bang zijn voor elkaar. We willen enorme graden van veiligheid en vertrouwen de openbare ruimte niet zo, want daar kun je iedereen en van alles tegenkomen. Met de auto kun je lekker in je pantser die openbare ruimte doorkruisen.

En waarom zijn we het domste jongetje van de CO2-klas? Omdat mobiliteit als enige maatschappelijke sector nog groeit in CO2-uitstoot. Alle andere sectoren dalen. Mobiliteit groeit, vooral door de enorme groei in het verslepen van spullen- kijk maar in je eigen koelkast, je treft de hele wereld qua spullen aan- en de enorme groei in het vliegen. Daar klopt dan dus iets niet met prijssettingen; we verslepen en vliegen ten koste van het zorgen voor een goede toekomst op onze aarde.

Als de toekomst ons lief zullen we dus radicaal anders met mobiliteit moeten omgaan. Minder verslepen, minder vliegen, weg van instant gratification, elkaar meer vertrouwen, en dus meer autozetels durven delen, de openbare ruimte opzoeken, minder gestrest omgaan met tijd en de autolocaties langs de snelwegen saneren. Hier vind ik een andere wijze man, David Banister, eminence grise van de Britse transport onderzoekers het citeren waard; “By 2050, if global targets on CO2 emissions are to be met to keep within the 2 degrees ceiling on temperature increases it is likely that transport will be responsible for between 50 and 60 per cent of all emissions, even if strong action is taken now to decarbonize all forms of transport, including air and sea. It is estimated by the International Energy Agency (IEA) that transport emissions will double over the next 30 years to about 14 MtCO2eq (or even as high as 18 MtCO2eq by 2050). The only realistic option would be to look at the means to reduce levels of mobility, at least in the richer countries, through substitution of travel by electronic communications, through multi-tasking on activities, through the increased use of public transport, and through shorter trips by walking and cycling. This requires new levels of coordination between all agencies and strong citizen support for change. More drastically, the options might have to include limits on international travel by air and a restructuring of the production of goods and services, so that they would have a substantial local content.”

Maar zijn we al serieus met dit soort zaken bezig? Dacht het niet. En dat is nog een beetje logisch ook. En dan gaat het me nu eens niet om gebrek aan draagvlak. Jonge mensen kunnen mijn redeneringen altijd heel goed volgen, die gaan de toekomst van Banister meemaken. Het probleem hier zit bij mijn leeftijd genoten (ben nu 64) en iets jonger, maar ach wij sterven toch het eerst uit. Nee, wat ons echt in de weg zit is wat ik noem de consultant hypes; het niet fundamentele denken. Elektrisch, automatisch en mobiliteit als dienst, en de hoop dat die drie de oplossing brengen…

Op zichzelf is er niets mis met die hypes, maar ze zijn redelijk marginaal of komen te laat. Marginaal is mobiliteit als dienst, al jaren concepten, maar nog geen grootschalige mobiliteitsprovider te zien. Marginaal is ook nog elektrisch; dit jaar mogelijk 15.000 aankopen, op een totaal aantal aankopen van 450.000 dat betekent 96.5% puur fossiele aankopen! Zo komen we echt niet op een elektrisch wagenpark op redelijke termijn en we houden ook nog de bestaande ruimteproblemen, want die elektrische auto’s zijn precies zo groot als de huidige. En automatisch wordt in de komende periode, voordat het echt behulpzaam wordt, gewoon gevaarlijk. We zullen een lastige fase door moeten en voor steden zijn we voorlopig nog niet klaar.

Dus; luister naar beide wijze ouderen; laten we mobiliteit nu eens fundamenteel doordenken en aanpakken! Ik doe graag mee!

Deze blog is verschenen in Blogs van buiten. Een verzameling blogs uitgegeven door het Ministerie van IenW. De gebundelde uitgave van alle blogs die het afgelopen jaar verschenen zijn op intranet van het ministerie kunt u hier downloaden.